Wykaz gatunków

Objaśnienia skrótów: Lit. - dane literaturowe, Ochr. - ochrona gatunkowa, OOŚ - Obszar Ochrony Ścisłej, Stan. (2) - wykaz nowych stanowisk odnalezionych w latach 2020–2023, w nawiasie liczba stanowisk; Zagr. - status zagrożenia w Polsce wg listy Klamy i Górskiego (2018); PG - Piotr Górski (np. PG 276/2023 oznacza nazwisko zbierającego i numer zbioru lub obserwacji).

WĄTROBOWCE (MARCHANTIOPHYTA)

1. Aneura pinguis (L.) Dumort. - beznerw tłusty; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: Wśród mchów nad źródełkiem na brzegu północnym Jeziora Góreckiego, obficie (Krawiec, 1933); Stan. (2): Przy południowo-zachodnim brzegu zbiornika Glinianki, na glebie pośród mchów, 52.25604°N, 16.83210°E, 10.10.2020 (PG 276/2020); przy południowo-zachodnim brzegu Jeziora Budzyńskiego, na kłodzie olchy w trzcinowisku, 52.24895°N, 16.81814°E, 10.10.2020 (PG 287/2020).

2. Calypogeia azurea Stotler & Crotz - przyziemka lazurowa; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: (jako Calypogeia Trichomanis (L.) Corda), na piaszczystym brzegu drogi w lesie na zachód od Kociołka (Krawiec, 1933); Uwaga: gatunek nieodnaleziony w latach 2020–2023.

3. Calypogeia fissa (L.) Raddi - przyziemka wykrojona; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Uwaga: gatunek nowy dla obszaru WPN; Stan. (2 stan., 13 notowań): Przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na torfie na obrzeżach misy jeziornej, 52.25688°N, E 16.78507°E, 8.10.2020 (PG 233/2020, KRAM-B 267537); przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na torfie w szuwarze trzcinowym z torfowcami, 52.25677°N, 16.78497°E, 8.10.2020 (PG 234/2020); przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, otwarte torfowisko z trzciną, na torfie, 52.25667°N, 16.78501°E, 8.10.2020 (PG 235/2020); przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na torfie na granicy szuwaru trzcinowego i pła torfowcowego, 52.25661°E, 16.78489°E, 8.10.2020 (PG 236/2020); przy zachodnim brzegu (w części środkowej) Jeziora Skrzynka, w płacie z Thelypteris palustris, 52.25583°N, 16.78461°E, 8.10.2020 (PG 240/2020); przy zachodnim brzegu (w części środkowej) Jeziora Skrzynka, na torfie w zaroślach wierzbowych, 52.25559°N, 16.78479°E, 8.10.2020 (PG 241/2020); przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na torfie w zaroślach wierzbowych, 52.25537°N, 16.78484°E, 8.10.2020 (PG 242/2020); przy południowo-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na torfie w zaroślach wierzbowych, 52.25479°N, 16.78565°E, 52.25481°N, 16.78587°E, 8.10.2020 (PG 246/2020, 247/2020); przy południowo-wschodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na torfie w zaroślach wierzbowych, 52.25536°N, 16.78642°E, 8.10.2020 (PG 250/2020); przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Wielkowiejskiego, na torfie w Thelypteridi-Phragmitetum, 52.29929°N, 16.65624°E, 52.29829°N, 16.659981°E, 52.29909°N, 16.65621°E, 1.09.2023 (PG 1298/2023, 1299/2023, 1300/2023).

4. Calypogeia sphagnicola (Arnell & J.Perss.) Warnst. & Loeske - przyziemka torfowa; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Uwaga: gatunek nowy dla obszaru WPN; Stan. (1 stan., 2 notowania): Przy zachodnim brzegu (w części środkowej) Jeziora Skrzynka, na torfie w zaroślach wierzbowych, 52.25526°N, 16.78506°E, 8.10.2020 (PG 243/2020); przy południowo-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, zarośla wierzbowe, na martwym drewnie, 52.25463°N, 16.78587°E, 8.10.2020 (PG 248/2020).

5. Cephalozia bicuspidata (L.) Dumort. - głowiak dwukończysty; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Uwaga: gatunek nowy dla obszaru WPN; Stan. (4): Przy południowo-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, zarośla wierzbowe, na martwym drewnie, 52.25463°N, 16.78587°E, 8.10.2020 (PG 248/2020); OOŚ Pojniki, na dnie większego zagłębienia wypełnionego częściowo wodą, na niewielkiej kłodzie liściastej, 52.27043°N, 16.83294°E, 8.09.2023 (PG 1339/2020); OOŚ Sarnie Doły, w zachodniej części Sarniego Dołu I, zarośla z Alnus glutinosa, próchniejący pieniek, 52.25183°N, 16.80305°E, 7.09.2023 (PG 1324/2020); przy południowo-wschodnim brzegu Jeziora Małego, na torfie, na granicy olsu i szuwaru pałkowego, 52.29246°N, 16.78334°E, 14.11.2023 (PG 1554/2023).

6. Cephaloziella divaricata (Sm.) Schiffn. - buławniczka zwyczajna; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: (jako Cephaloziella Starkei (Funk.) Schffn.), w lasach sosnowych na miejscach piaszczystych pospolita (Krawiec, 1933); Stan. (4): Przy drodze na Osową Górę, ok. 140 m na zachód od Szosy Poznańskiej, obrzeża boru sosnowego, murawa napiaskowa Spergulo-Corynephoretum, 52.26149°N, 16.84414°E, 6.10.2020 (PG215/2020); Las Wirski, na południowej granicy oddz. 37g, piaszczysta skarpa przydrożna, 52.30553°N, 16.82704°E, 8.06.2021 (PG 402/2021); OOŚ Nadwarciański Bór Sosnowy (na E od torów), ubita gleba na poboczu ścieżki, 52.27972°N, 16.86650°E, 5.09.2023 (PG 1308/2023); OOŚ Nadwarciański Bór Sosnowy (na E od torów), zarastające bruzdy, bór sosnowy, 52.28079°N, 16.86876°E, 5.09.2023, (PG 1315/2023); OOŚ Nadwarciański Bór Sosnowy (na E od torów), na obrzeżach boru sosnowego, murawy napiaskowe przy torach, 52.27991°N, 16.86613°E, 5.09.2023 (PG 1309/2023).

7. Cephaloziella hampeana (Nees) Schiffn. - buławniczka Hampego; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: Obszar ochrony ścisłej “Pod Dziadem”, próchniejąca sosnowa kłoda, leg. P. Urbański, R. Nowińska, 4.12.2009, det. P. Górski (POZNB) (Górski et al., 2014); Uwaga: gatunek nieodnaleziony w latach 2020–2023.

8. Chiloscyphus pallescens (Ehrh. exHoffm.) Dumort. - wargowiec blady; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Uwaga: gatunek nowy dla obszaru WPN; Stan. (2): Przy południowo-zachodnim brzegu zbiornika Glinianki, 52.25611°N, 16.83142°E, 10.10.2020 (PG 278/2020); przy południowo-wschodnim brzegu Jeziora Małego, na torfie, na granicy olsu i szuwaru pałkowego, 52.29259°N, 16.78379°E, 14.11.2023 (PG 1553/2023).

9. Fossombronia wondraczekii (Corda) Dumort. exLindb. - czarostka Wondraczekiego; Zagr.: NT, Ochr.: częściowa; Lit.: Na brzegu mokradła w lesie nad drogą z Puszczykówka do Ludwikowa (Krawiec, 1933). Uwaga: gatunek nieodnaleziony w latach 2020–2023.

10. Frullania dilatata (L.) Dumort. - miedzik płaski; Zagr.: LC, Ochr.: częściowa; Lit.: Na korze drzew, bardzo pospolita (Krawiec, 1933); Stan. (5): OOŚ Pod Dziadem, na północ od drogi (płytówki), na leszczynie, 52.27219°N, 16.79811°E, 9.10.2020 (PG 265/2020); grądy Galio-Carpinetum na wschód od parkingu przy Jeziorze Góreckim, na pniu jesionu, 52.26892°N, 16.80728°E, 9.10.2020 (PG 271/2020); Las Wirski, oddz. 32a, w borze mieszanym, kora jaworu, 52.30903°N, 16.81905°E, 8.06.2021 (PG 401/2021); łęgi przylegające do Jeziora Wielkowiejskiego od zachodu, na jaworze, 52.30259°N, 16.64853°E, 6.07.2023 (PG 1045/2023, KRAM-B 267542); na W od Jeziora Wielkowiejskiego, łęgi, na jesionie, 52.30232°N, 16.65010°E, 1.09.2023 (PG 1296/2023; KRAM B-275523).

11. Fuscocephaloziopsis connivens (Dicks.) Váňa & L.Söderstr. [=Cephalozia connivens (Dicks.) Lindb. - głowiak dwurogi]; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: (jako Cephalozia compacta Warnst.), na zmurszałym pniaku nad mokradłem śródleśnym na zachód od Kociołka (Krawiec, 1933); Stan. (2 stan., 7 notowań): Przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na torfie w zaroślach wierzbowych, 52.25665°N, 16.78434°E, 52.25621°N, 16.78433°E, 52.25537°N, 16.78484°E, 8.10.2020 (PG 237/2020, 239/2020, 242/2020; KRAM B-267538, KRAM B-275522); przy południowo-wschodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na kępie Sphagnum squarrosum w zaroślach wierzbowych, 52.25536°N, 16.78642°E, 8.10.2020 (PG 250/2020); OOŚ Sarnie Doły, Czarny Dół (w północno-wschodniej części), próchniejący pniak, 52.25056°N, 16.80647°E, 7.09.2023 (PG 1328/2023); OOŚ Sarnie Doły, w północnej części Sarniego Dołu I, zarośla z Alnus glutinosa, spróchniały pieniek, 52.25158°N, 16.80342°E, 7.09.2023 (PG 1322/2023; KRAM B-275516); OOŚ Sarnie Doły, w zachodniej części Sarniego Dołu I, zarośla z Alnus glutinosa, próchniejący pieniek, 52.25183°N, 16.80305°E, 7.09.2023 (PG 1324/2023).

12. Isopaches bicrenatus (Schmidel exHoffm.) H.Buch [=Lophozia bicrenata (Schmidel ex Hoffm. Dumort. - czubek dwuwrębny]; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: (jako Lophozia bicrenata (Schmid.) Dum.), na drodze zacienionej w lesie sosnowym na północ od drogi Puszczykówko-Ludwikowo (Krawiec, 1933); Stan. (1): OOŚ Nadwarciański Bór Sosnowy, na E od torów, zarastające bruzdy w borze sosnowym, 52.28079°N, 16.86876°E, 5.09.2023 (PG 1315/2023).

13. Lepidozia reptans (L.) Dumort. - łuskolist rozesłany; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: Na zmurszałym pniaku nad mokradłem śródleśnym na zachód od Kociołka (Krawiec, 1933); w mokrych partiach lasu, na zbutwiałych pniakach, oraz na brzegu “Sphagnetów” często (Krawiec, 1933); OOŚ Pod Dziadem, 2006–2008 (det. P. Górski, Nowińska et al., 2009); Stan. (7): Stok grądowy przylegający do OOŚ Pojniki, na próchniejącej kłodzie sosny, 52.27031°N, 16.83174°E, 8.09.2023 (PG 1335/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie większe, we wschodniej części, wypełnione częściowo wodą), próchniejąca kłoda sosny, 52.27051°N, 16.83258°E, 8.09.2023 (PG 1337/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie większe, zachodni kraniec zagłębienia, wypełnione częściowo wodą), próchniejąca kłoda sosny nad bagnem, 52.27101°N, 16.83155°E, 8.09.2023 (PG 1341/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie mniejsze, suche, część wschodnia), próchniejąca kłoda sosny, 52.27114°N, 16.83031°E, 8.09.2023 (PG 1342/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie mniejsze, suche, część zachodnia), próchniejąca kłoda sosny, 52.27160°N, 16.83031°E, 8.09.2023 (PG 1343/2023); OOŚ Sarnie Doły, w zachodniej części Sarniego Dołu I, zarośla z Alnus glutinosa, próchniejący pieniek, 52.25183°N, 16.80305°E, 7.09.2023 (PG 1324/2023); OOŚ Sarnie Doły, w północnej części Sarniego Dołu I, zarośla z Alnus glutinosa, spróchniały pieniek, 52.25158°N, 16.80342°E, 7.09.2023 (PG 1322/2023; KRAM B-275525).

14. Lophocolea bidentata (L.) Dumort. - płozik dwuzębny; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: Gatunek najpospolitszy, występuje wszędzie na całym obszarze, jednak najbujniejsze kępy tworzy w miejscach wilgotnych (Krawiec, 1933); Stan. (7): Pobocze drogi gruntowej za murem Dyrekcji WPN, od północy, w wilgotnej trawie, 52.27153°N, 16.79207°E, 7.10.2020 (PG 231/2020); przy południowo-zachodnim brzegu zbiornika Glinianki, na mineralnej glebie, 52.25609°N, 16.83188°E, 52.25588°N, 16.83137°E, 10.10.2020 (PG 277/2020, 279/2020); przy zachodnim brzegu zbiornika Glinianki, na mineralnej glebie, 52.25631°N, 16.83075°E, 10.10.2020 (PG 281/2020); Las Wirski, na południowej granicy oddz. 37g, piaszczysta skarpa przydrożna, 52.30553°N, 16.82704°E, 8.06.2021 (PG 402/2021); w północno-wschodniej części OOŚ Bagno Dębienko, na kłodzie olszy w trzcinowisku, 52.28412°N, 16.73591°E, 1.09.2023 (PG 1303/2023); przy południowo-wschodnim brzegu Jeziora Małego, na torfie, na granicy olsu i szuwaru pałkowego, 52.29259°N, 16.78379°E, 14.11.2023 (PG 1553/2023).

15. Lophocolea heterophylla (Schrad.) Dumort. - płozik różnolistny; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: Wszędzie na zbutwiałych pniakach, drzewie i niekiedy korze drzew, rzadziej na ziemi (Krawiec, 1933); OOŚ Pod Dziadem, 1991, 1992, 1994 (Balcerkiewicz & Rzepka, 1996), 1991 (Balcerkiewicz et al., 1996); OOŚ Grabina, 2006–2008 (det. P. Górski, Nowińska et al., 2009); OOŚ Pod Dziadem, 2006–2008 (det. P. Górski, Nowińska et al., 2009); Stan. (94): Przy północnym brzegu Jeziora Góreckiego, nasada olchy w olsie, 52.26909°N, 16.79066°E, 7.10.2020 (PG 216/2020; KRAM B-275527); przy północnym brzegu Jeziora Góreckiego, na kłodzie sosny, w grądzie, 52.26939°N, 16.78928°E, 52.26980°N, 16.78882°E, 52.26947°N, 16.78712°E, 52.26943°N, 16.78651°E, 52.26988°N, 16.78544°E, 52.27037°N, 16.78563°E, 52.27044°N, 16.78580°E, 52.27089°N, 16.78578°E, 7.10.2020 (PG 217/2020, 218/2020, 221/2020, 222/2020, 223/2020, 224/2020, 225/2020, 226/2020); wyspa Kopczysko na Jeziorze Góreckim, na torfie w olsie, 52.26857°N, 16.77972°E, 7.10.2020 (PG 228/2020); przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na torfie na obrzeżach misy jeziornej, 52.25688°N, 16.78507°E, 8.10.2020 (PG 233/2020); przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na torfie w szuwarze trzcinowym z torfowcami, 52.25677°N, 16.78497°E, 8.10.2020 (PG 234/2020); przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na torfie na granicy szuwaru trzcinowego i szuwaru z Carex lasiocarpa, 52.25636°N, 16.78452°E, 8.10.2020 (PG 238/2020); przy zachodnim brzegu (w części środkowej) Jeziora Skrzynka, w płacie z Thelypteris palustris, 52.25583°N, 16.78461°E, 8.10.2020 (PG 240/2020); przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na torfie w zaroślach wierzbowych, 52.25537°N, 16.78484°E, 8.10.2020 (PG 242/2020); przy południowo-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na torfie w zaroślach wierzbowych, 52.25479°N, 16.78565°E, 8.10.2020 (PG 246/2020); przy południowo-wschodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na torfie w zaroślach wierzbowych, 52.25522°N, 16.78662°E, 8.10.2020 (PG 249/2020); przy południowo-zachodnim brzegu Jeziora Góreckiego, na kłodzie olszy w olsie, 52.26539°N, 16.77831°E, 8.10.2020 (PG 253/2020); przy południowo-zachodnim brzegu Jeziora Góreckiego, na kłodzie sosny w olsie, 52.26599°N, 16.77522°E, 8.10.2020 (PG 254/2020); przy południowo-zachodnim brzegu Jeziora Góreckiego, na torfie w olsie, 52.26545°N, 16.77549°E, 52.26496°N, 16.77649°E, 8.10.2020 (PG 255/2020, 256/2020); OOŚ Pod Dziadem, na północ od drogi (płytówki), na kłodzie sosny, 52.27288°N, 16.80369°E, 52.27328°N, 16.80419°E, 52.27367°N, 16.80417°E, 52.27375°N, 16.80500°E, 52.27474°N, 16.80828°E, 9.10.2020 (PG 261/2020, 262/2020, 266/2020, 268/2020, 269/2020); grądy na wschód od parkingu przy Jeziorze Góreckim, na pniu dębu, 52.26843°N, 16.80797°E, 9.10.2020 (PG 272/2020); przy południowo-zachodnim brzegu zbiornika Glinianki, na mineralnej glebie, 52.25604°N, 16.83228°E, 52.25609°N, 16.83188°E, 10.10.2020 (PG 275/2020, 277/2020); przy zachodnim brzegu zbiornika Glinianki, na pniu brzozy i na torfie w zaroślach wierzbowych, 52.25621°N, 16.83067°E, 10.10.2020 (PG 280/2020); na obrzeżach bagna, na glebie, na północ od dawnej stacji kolejowej Osowa Góra, 52.25002°, 16.81994°E, 10.10.2020 (PG 284/2020); grądy przy dawnej stacji kolejowej Osowa Góra, na pniu jaworu, 52.24947°N, 16.81902°E, 52.24958°N, 16.81785°E, 10.10.2020 (PG 285/2020, 286/2020); Las Wirski, oddz. 32f, kłoda sosnowa w borze mieszanym, 52.30605°N, 16.82175°E, 8.06.2021 (PG 399/2021); Las Wirski, oddz. 32a, na korze brzozy, u nasady, w borze mieszanym, 52.30937°N, 16.81873°E, 8.06.2021 (PG 400/2021); Las Wirski, oddz. 39l, naga kłoda sosnowa, w borze mieszanym, 52.29749°N, 16.81255°E, 8.06.2021 (PG 403/2021); Trzcielińskie Bagno, skarpa opadająca do jeziora, na N od Jeziora Trzcielińskiego, na kłodzie sosny, 52.31028°N, 16.66453°E, 6.07.2023 (PG 1038/2023, KRAM-B 267545); Trzcielińskie Bagno, w olsie przylegającym od północy do Jeziora Trzcielińskiego, na kłodzie olchy, 52.31041°N, 16.66385°E, 6.07.2023 (PG 1039/2023); Trzcielińskie Bagno, łęg jesionowo-olszowy na NW od Jeziora Trzcielińskiego, próchniejąca kłoda, 52.30810°N, 16.66903°E, 52.30856°N, 16.66889°E, 6.07.2023 (PG 1036/2023, 1037/2023; KRAM B-275519); łęgi przylegające do Jeziora Wielkowiejskiego od zachodu, na jaworze, 52.30259°N, 16.64853°E, 6.07.2023 (PG 1045/2023); OOŚ Grabina, martwe drewno, 52.25607°N, 16.80568°E, 5.07.2023 (PG 1029/2023, KRAM-B 267550); grądy przylegające od zachodu do stacji Jeziory, na jaworze, 52.26623°N, 16.80451°E, 5.07.2023 (PG 1034/2023, KRAM-B 267543); grądy przylegające od zachodu do stacji Jeziory, na pniu sosny, 52.26572°N, 16.80445°E, 52.26632°N, 16.80499°E, 5.07.2023 (PG 1033/2023, 1035/2023, KRAM-B 267541); grądy przylegające od zachodu do stacji Jeziory, na pniu dębu, 52.26572°N, 16.80388°E, 5.07.2023 (PG 1032/2023); kompleks leśny (Galio-Carpinetum, postać degeneracyjna z sosną) na północny-zachód od Jeziora Wielkowiejskiego, na pniu sosny, 52.30457°N, 16.65593°E, 6.07.2023 (PG 1041/2023); kompleks leśny (Galio-Carpinetum, postać degeneracyjna z sosną) na północny-zachód od Jeziora Wielkowiejskiego, na glebie, 52.30456°N, 16.65523°E, 6.07.2023 (PG 1042/2023); kompleks leśny (Galio-Carpinetum, postać degeneracyjna z sosną) na północny-zachód od Jeziora Wielkowiejskiego, na pniu jaworu, 52.30427°N, 16.65542°E, 6.07.2023 (PG 1043/2023); na zachód od Jeziora Wielkowiejskiego, Galio-Carpinetum, na brzozie, 52.30219°N, 16.64832°E, 6.07.2023 (PG 1044/2023); na północ od miejscowości Łódź, na północ od pomnika Lotników, bór mieszany, na kłodzie sosny, 52.26755°N, 16.75235°N, 52.26787°N, 16.75069°E, 6.07.2023 (PG 1046/2023, 1047/2023); przy południowym brzegu OOŚ Bagno Dębienko, u nasady brzozy przy trzcinowisku, 52.28277°N, 16.72967°E, 1.09.2023 (PG 1301/2023); OOŚ Nadwarciański Bór Sosnowy (na E od torów), na korze sosny i brzozy, 52.27906°N, 16.86771°E, 5.09.2023 (PG 1306/2023); OOŚ Nadwarciański Bór Sosnowy (na E od torów), na ściętym i próchniejącym pniu sosny, 52.27972°N, 16.86721°E, 5.09.2023 (PG 1307/2023); OOŚ Nadwarciański Bór Sosnowy (na W od torów), na próchniejącej kłodzie sosny, 52.28065°N, 16.86363°E, 5.09.2023 (PG 1310/2023); OOŚ Nadwarciański Bór Sosnowy (na W od torów), na próchniejącej kłodzie sosny, 52.28177°N, 16.86498°E, 5.09.2023 (PG 1312/2023); OOŚ Nadwarciański Bór Sosnowy (na E od torów, przy ul. Wrzosowej), próchniejący pieniek sosny, 52.28018°N, 16.87174°E, 5.09.2023 (PG 1317/2023); przy cieku wodnym uchodzącym do Warty w okolicy Łęczycy, na pniu sosny w borze sosnowym, 52.29923°N, 16.87666°E, 5.09.2023 (PG 1318/2023); przy ujściu rzeki Wirynka do Warty, próchniejąca kłoda, 52.30536°N, 16.88577°E, 5.09.2023 (PG 1319/2023); bór sosnowy z Calamagrostis epigejos, przy południowej granicy OOŚ Zalewy Nadwarciańskie, 52.30677°N, 16.89639°E, 5.09.2023 (PG 1320/2023); OOŚ Sarnie Doły, Czarny Dół (w południowo-zachodniej części), na próchniejącym pniaku, 52.24990°N, 16.80492°E, 7.09.2023 (PG 1326/2023); OOŚ Sarnie Doły, Czarny Dół (w północno-wschodniej części), próchniejący pniak, 52.25056°N, 16.80647°E, 7.09.2023 (PG 1328/2023); przy brzegu Jeziora Budzyńskiego, od strony Szwedzkich Gór, na pędach turzycy w zbiorowisku z Thelypteris palustris i Typha angustifolia, 52.24696°N, 16.82272°E, 7.09.2023 (PG 1332/2023); stok grądowy przylegający do OOŚ Pojniki, na próchniejącej kłodzie sosny, 52.27043°N, 16.83119°E, 52.27031°N, 16.83174°E, 8.09.2023 (PG 1334/2023, 1335/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie większe, w zachodniej części, wypełnione częściowo wodą), próchniejąca kłoda (liściasta), 52.27078°N, 16.83197°E, 8.09.2023 (PG 1336/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie większe, we wschodniej części, wypełnione częściowo wodą), próchniejąca kłoda sosny, 52.27051°N, 16.83258°E, 8.09.2023 (PG 1337/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie większe, wschodni kraniec zagłębienia, wypełnione częściowo wodą), próchniejąca kłoda sosny nad bagnem, 52.27042°N, 16.83376°E, 8.09.2023 (PG 1340/ 2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie większe, zachodni kraniec zagłębienia, wypełnione częściowo wodą), próchniejąca kłoda sosny nad bagnem, 52.27101°N, 16.83155°E, 8.09.2023 (PG 1341/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie mniejsze, suche, część wschodnia), próchniejąca kłoda sosny, 52.27114°N, 16.83031°E, 8.09.2023 (PG 1342/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie mniejsze, suche, część zachodnia), próchniejąca kłoda sosny, 52.27160°N, 16.83031°E, 8.09.2023 (PG 1343/2023); OOŚ Bór Mieszany, we wschodniej części, przy Szosie Poznańskiej, próchniejąca kłoda sosny, 52.26545°N, 16.84407°E, 52.26511°N, 16.84356°E, 8.09.2023 (PG 1345/2023, 1346/ 2023); OOŚ Bór Mieszany, w zachodniej części, próchniejąca kłoda sosny, 52.26602°N, 16.84038°E, 52.26667°N, 16.83880°E, 8.09.2023 (PG 1347/2023, 1348/2023); OOŚ Bór Mieszany, we wschodniej części, przy Szosie Poznańskiej, próchniejąca kłoda sosny, 52.26525°N, 16.84239°E, 8.09.2023 (PG 1349/ 2023); grąd przy ul. Jeziornej (Greiserówce), w pobliżu OOŚ Świetlista Dąbrowa na Wysoczyźnie, próchniejąca kłoda sosny, 52.27724°N, 16.81185°E, 8.09.2023 (PG 1351/2023); śródleśne oczko wodne, w pobliżu OOŚ Świetlista Dąbrowa na Wysoczyźnie, próchniejąca kłoda sosny przy wodzie, 52.27763°N, 16.81165°E, 8.09.2023 (PG 1352/2023); OOŚ Świetlista Dąbrowa na Wysoczyźnie, próchniejąca kłoda sosny, 52.27895°N, 16.81171°E, 8.09.2023 (PG 1353/2023); OOŚ Puszczykowskie Góry, przy Szosie Poznańskiej, w grądzie, próchniejąca kłoda sosny, 52.30079°N, 16.86394°E, 52.29874°N, 16.86196°E, 8.09.2023 (PG 1354/2023, 1356/ 2023); OOŚ Las Mieszany na Morenie, próchniejąca kłoda sosny, 52.30285°N, 16.85454°E, 8.09.2023 (PG 1359/2023); OOŚ Nadwarciański Bór Sosnowy (na E od torów), zarastające bruzdy, bór sosnowy, 52.28079°N, 16.86876°E, 5.09.2023 (PG 1315/2023); na zachód od Jeziora Wielkowiejskiego, łęgi, próchniejąca, liściasta kłoda, 52.30293°N, 16.64943°E, 1.09.2023 (PG 1294/2023, KRAM-B 267547); w północno- wschodniej części OOŚ Bagno Dębienko, na kłodzie olszy w trzcinowisku, 52.28412°N, 16.73591°E, 1.09.2023 (PG 1303/2023); OOŚ Suche Zbocza, na próchniejącej kłodzie sosny, 52.28778°N, 16.73479°E, 1.09.2023 (PG 1304/2023, KRAM-B 267535); OOŚ Pojniki, na dnie większego zagłębie- nia wypełnionego częściowo wodą, na niewielkiej kłodzie liściastej, 52.27043°N, 16.83294°E, 8.09.2023 (PG 1339/2023); OOŚ Sarnie Doły, w południowej części Sarniego Dołu I, zarośla z Alnus glutinosa, pośród torfowców, 52.25158°N, 16.80342°E, 7.09.2023 (PG 1323/2023); OOŚ Sarnie Doły, w północno-zachodniej części Sarniego Dołu I, zarośla z Alnus glutinosa, na torfie u podstawy olszy, 52.25204°N, 16.80323°E, 7.09.2023 (PG 1325/2023); OOŚ Sarnie Doły, w zachodniej części Sarniego Dołu I, zarośla z Alnus glutinosa, próchniejący pieniek, 52.25183°N, 16.80305°E, 7.09.2023 (PG 1324/2023); bór sosnowy na SE od OOŚ Grabina, na glebie mineralnej, 52.25480°N, 16.79531°E, 7.09.2023 (PG 1331/2023); grąd przylegający od południa do OOŚ Pojniki, do większego zagłębienia, na kłodzie sosny, 52.27066°N, 16.83028°E, 8.09.2023 (PG 1333/2023, KRAM-B 267539); OOŚ Sarnie Doły, w północnej części Sarniego Dołu I, zarośla z Alnus glutinosa, spróchniały pieniek, 52.25158°N, 16.80342°E, 7.09.2023 (PG 1322/2023).

16. Lophocolea minorNees - płozik mniejszy; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: W lesie sosnowym na opadającym brzegu drogi w dwóch miejscach obficie (Krawiec, 1933); Stan. (1): Przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Jarosławiec, wąwóz w grądzie (z sosną), piaszczysta skarpa, 52.28991°N, 16.79164°E, 14.11.2023 (PG 1557/2023).

17. Lophoziopsis excisa (Dicks.) Konstant. & Vilnet [=Lophozia excisa (Dicks.) Dumort. - czubek wyciętolistny]; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: (jako Lophozia excisa (Dicks.) Dum.), zbocza piaszczyste na południowym brzegu Jeziora Budzyńskiego (Krawiec, 1933); Uwaga: gatunek nieodnaleziony w latach 2020–2023.

18. Marchantia polymorpha L. - porostnica wielokształtna; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: Łąki podmokłe, bagna, mokradła śródleśne, pospolita na całym obszarze (Krawiec, 1933); Stan. (2): subsp. ruderalis Bischl. & Boissel.-Dub. - przed wejściem do budynku Dyrekcji WPN, szczeliny kostki brukowej, Sagino procumbentis-Bryetum, 52.26896°N, 16.79712°E, 7.10.2023 (PG 232/2020); subsp. polymorpha - przy południowo-wschodnim brzegu Jeziora Małego, na torfie, na granicy olsu i szuwaru pałkowego, 52.29246°N, 16.78334°E, 14.11.2023 (PG 1554/2023).

19. Metzgeria furcata (L.) Corda - widlik zwyczajny; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: Razem z mchami (Hypnum cupressiforme) na pniach dębów i grabów, dość pospolita (Krawiec, 1933); var. ulvula, na grabach w lesie nad Jeziorem Góreckim (Krawiec, 1933); Stan. (18): Przy północnym brzegu Jeziora Góreckiego, na pniu głogu, w grądzie, 52.27005°N, 16.78875°E, 7.10.2020 (PG 219/2020; KRAM B-275529); przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Góreckiego, u nasady olszy przy strumyku wpadającym do jeziora, 52.26916°N, 16.77844°E, 7.10.2020 (PG 230/2020); aleja drzew przydrożnych na przedłużeniu ulicy Pożegowskiej w kierunku Głazu F. Jaśkowiaka, na pniu klonu zwyczajnego, 52.25547°N, 16.82164°E, 9.10.2020 (PG 258/2020); OOŚ Pod Dziadem, na północ od drogi (płytówki), na leszczynie, 52.27474°N, 16.80828°E, 9.10.2020 (PG 269/2020); OOŚ Pod Dziadem, na północ od drogi (płytówki), na pniu dębu, 52.27474°N, 16.80828°E, 9.10.2020 (PG 269/2020); grądy Galio-Carpinetum na wschód od parkingu przy Jeziorze Góreckim (i Dyrekcji WPN), na pniu dębu, 52.26843°N, 16.80797°E, 52.26861°N, 16.80847°E, 52.26875°N, 16.80860°E, 9.10.2020 (PG 272/2020, 273/2020, 274/2020); Las Wirski, oddz. 32a, kora jaworu, w borze mieszanym, 52.30903°N, 16.81905°E, 8.06.2021 (PG 401/2021); OOŚ Grabina, u podstawy pnia wiązu, 52.25600°N, 16.80471°E, 5.07.2023 (PG 1030/2023); OOŚ Grabina, na pniu graba, 52.25570°N, 16.80378°E, 5.07.2023 (PG 1031/2023; KRAM B-275520); grądy przylegające od zachodu do stacji Jeziory, na pniu buka, 52.26623°N, 16.80451°E, 5.07.2023 (PG 1034/2023; KRAM B-275518); OOŚ Suche Zbocza, grąd, na dębie, 52.28558°N, 16.73648°E, 1.09.2023 (PG 1305/2023); OOŚ Nadwarciański Bór Sosnowy (na W od torów), na korze klonu zwyczajnego, 52.28472°N, 16.86582°E, 5.09.2023 (PG 1313/2023); grąd przylegający od północy do torfowiska Sarni Dół I (OOŚ Sarnie Doły), na dużym dębie, 52.25233°N, 16.80348°E, 7.09.2023 (PG 1321/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie większe, w zachodniej części, wypełnione częściowo wodą), próchniejąca kłoda (liściasta), 52.27078°N, 16.83197°E, 8.09.2023 (PG 1336/2023); grąd przy ul. Jeziornej (Greiserówce), w pobliżu OOŚ Świetlista Dąbrowa na Wysoczyźnie, na wiązie, 52.27713°N, 16.81204°E, 8.09.2023 (PG 1350/2023); na zachód od Jeziora Wielkowiejskiego, łęgi, na pniu olszy, 52.30290°N, 16.64970°E, 1.09.2023 (PG 1295/2023, KRAM-B 267548).

20. Nowellia curvifolia (Dicks.) Mitt. - nowellia krzywolistna; Zagr.: NT, Ochr.: częściowa; Lit.: OOŚ Pod Dziadem, 1991 (Balcerkiewicz & Rzepka, 1996); OOŚ Grabina, 2006–2008 (det. P. Górski, Nowińska et al., 2009); OOŚ Pod Dziadem, 2006–2008 (det. P. Górski, Nowińska et al., 2009); Stan. (27): Przy północnym brzegu Jeziora Góreckiego, na kłodzie sosny, w grądzie, 52.27044°N, 16.78580°E, 52.27089°N, 16.78578°E, 7.10.2020 (PG 225/2020, 226/2020; KRAM B-275528); przy południowo-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, zarośla wierzbowe, na martwym drewnie, 52.25463°N, 16.78587°E, 8.10.2020 (PG 248/2020); OOŚ Pod Dziadem, na północ od drogi (płytówki), na kłodzie sosny, 52.27288°N, 16.80369°E, 52.27328°N, 16.80419°E, 52.27367°N, 16.80417°E, 52.27375°N, 16.80500°E, 52.27474°N, 16.80828°E, 9.10.2020 (PG 261/2020, 262/2020, 266/2020, 268/2020, 269/2020); OOŚ Nadwarciański Bór Sosnowy (na W od torów), na próchniejącej kłodzie sosny, 52.28177°N, 16.86498°E, 5.09.2023 (PG 1312/2023); stok grądowy przylegający do OOŚ Pojniki, na próchniejącej kłodzie sosny, 52.27043°N, 16.83119°E, 52.27031°N, 16.83174°E, 8.09.2023 (PG 1334/2023, 1335/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie większe, w zachodniej części, wypełnione częściowo wodą), próchniejąca kłoda (liściasta), 52.27078°N, 16.83197°E, 8.09.2023 (PG 1336/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie większe, we wschodniej części, wypełnione częściowo wodą), próchniejąca kłoda sosny, 52.27051°N, 16.83258°E, 8.09.2023 (PG 1337/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie większe, wschodni kraniec zagłębienia, wypełnione częściowo wodą), próchniejąca kłoda sosny nad bagnem, 52.27042°N, 16.83376°E, 8.09.2023 (PG 1340/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie większe, zachodni kraniec zagłębienia, wypełnione częściowo wodą), próchniejąca kłoda sosny nad bagnem, 52.27101°N, 16.83155°E, 8.09.2023 (PG 1341/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie mniejsze, suche, część wschodnia), próchniejąca kłoda sosny, 52.27114°N, 16.83031°E, 8.09.2023 (PG 1342/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie mniejsze, suche, część zachodnia), próchniejąca kłoda sosny, 52.27160°N, 16.83031°E, 8.09.2023 (PG 1343/2023); OOŚ Bór Mieszany, we wschodniej części, przy Szosie Poznańskiej, próchniejąca kłoda sosny, 52.26545°N, 16.84407°E, 8.09.2023 (PG 1345/2023); OOŚ Bór Mieszany, we wschodniej części, przy Szosie Poznańskiej, próchniejąca kłoda sosny, 52.26511°N, 16.84356°E, 8.09.2023 (PG 1346/2023); OOŚ Bór Mieszany, w zachodniej części, próchniejąca kłoda sosny, 52.26602°N, 16.84038°E, 8.09.2023 (PG 1347/2023); OOŚ Bór Mieszany, w zachodniej części, próchniejąca kłoda sosny, 52.26667°N, 16.83880°E, 8.09.2023 (PG 1348/2023); OOŚ Bór Mieszany, we wschodniej części, przy Szosie Poznańskiej, próchniejąca kłoda sosny, 52.26525°N, 16.84239°E, 8.09.2023 (PG 1349/2023); grąd przy ul. Jeziornej (Greiserówce), w pobliżu OOŚ Świetlista Dąbrowa na Wysoczyźnie, próchniejąca kłoda sosny, 52.27724°N, 16.81185°E, 8.09.2023 (PG 1351/2023); śródleśne oczko wodne, w pobliżu OOŚ Świetlista Dąbrowa na Wysoczyźnie, próchniejąca kłoda sosny przy wodzie, 52.27763°N, 16.81165°E, 8.09.2023 (PG 1352/2023); OOŚ Świetlista Dąbrowa na Wysoczyźnie, próchniejąca kłoda sosny, 52.27895°N, 16.81171°E, 8.09.2023 (PG 1353/2023); OOŚ Sarnie Doły, Czarny Dół (w północno-wschodniej części), na kłodzie sosny na obrzeżach grądu, 52.25061°N, 16.80677°E, 7.09.2023 (PG 1329/2023, KRAM-B 267546); grąd przylegający od południa do OOŚ Pojniki, do większego zagłębienia, na kłodzie sosny, 52.27066°N, 16.83028°E, 8.09.2023 (PG 1333/2023, KRAM-B 267540).

21. Pallavicinia lyellii (Hook.) Carruth. - pallawicinia Lyella; Zagr.: EN, Ochr.: ścisła; Uwaga: gatunek nowy dla obszaru WPN; Stan. (2 stan., 5 notowań): Przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na torfie w szuwarze trzcinowym z torfowcami, 52.25677°N, 16.78497°E, 8.10.2020 (PG 234/2020); przy zachodnim brzegu (w części środkowej) Jeziora Skrzynka, na torfie w zaroślach wierzbowych, 52.25559°N, 16.78479°E, 8.10.2020 (PG 241/2020); przy południowo-wschodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na torfie w zaroślach wierzbowych, 52.25522°N, 16.78662°E, 8.10.2020 (PG 249/2020); OOŚ Sarnie Doły, w południowej części Sarniego Dołu I, zarośla z Alnus glutinosa, pośród torfowców, 52.25158°N, 16.80342°E, 7.09.2023 (PG 1323/2023); OOŚ Sarnie Doły, w północno-zachodniej części Sarniego Dołu I, zarośla z Alnus glutinosa, na torfie u podstawy olszy, 52.25204°N, 16.80323°E, 7.09.2023 (PG 1325/2023).

22. Pellia endiviifolia (Dicks.) Dumort. - pleszanka kędzierzawa; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: (jako P. Fabbroniana Raddi), na brzegu małego bajorka, w gęstym lesie na południe od Jarosławca (Krawiec, 1933); Stan. (5): Przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Góreckiego, na glebie przy strumyku wpadającym do jeziora, 52.26917°N, 16.77879°E, 7.10.2020 (PG 229/2020); przy południowo-zachodnim brzegu zbiornika Glinianki, na mineralnej glebie, 52.25604°N, 16.83228°E, 10.10.2020 (PG 275/2020; KRAM B-275526); przy północno-zachodnim brzegu zbiornika Glinianki, na mineralnej glebie, 52.25674°N, 16.83199°E, 10.10.2020, PG 282/2020); przy wschodnim brzegu zbiornika Glinianki, na glebie przy strumyku wpadającym do glinianki, 52.25634°N, 16.83450°E, 10.10.2020 (PG 283/2020); na zachód od Jeziora Wielkowiejskiego, łęgi, na torfie przy rowie, 52.30097°N, 16.65115°E, 1.09.2023 (PG 1297/2023).

23. Plagiochila asplenioides (L.) Dumort. - skosatka zanokcicowata; Zagr.: LC, Ochr.: częściowa; Lit.: Wszędzie na ziemi w lasach, zwłaszcza wilgotniejszych (Krawiec, 1933); Uwaga: gatunek nieodnaleziony w latach 2020–2023.

24. Porella platyphylla (L.) Pfeiff. - parzoch szerokolistny; Zagr.: NT, Ochr.: ścisła; Lit.: (jako Madotheca platyphylla (L.) Dum.), na korze drzew liściastych w lesie nad Kociołkiem (Krawiec, 1933); Stan. (3): Grądy Galio-Carpinetum na wschód od parkingu przy Jeziorze Góreckim, na pniu jesionu, 52.26892°N, 16.80728°E, 9.10.2020 (M. Staniaszek-Kik, PG 271/2020, KRAM B-275530); na zachód od Jeziora Wielkowiejskiego, łęgi, na olszy, 52.30290°N, 16.64970°E, 1.09.2023 (PG 1295/2023; KRAM B-275524); ok. 150 m na wschód od Jeziora Kociołek, w grądzie, na korze jaworu, 52.25072°N, 16.81594°E, 28.08.2023 (M. Staniaszek-Kik).

25. Ptilidium ciliare (L.) Hampe - rzęsiak pospolity; Zagr.: LC, Ochr.: częściowa; Uwaga: gatunek nowy dla obszaru WPN; Stan. (1): Bór sosnowy na SE od OOŚ Grabina, na glebie mineralnej, 52.25480°N, 16.79531°E, 7.09.2023 (PG 1331/2023).

26. Ptilidium pulcherrimum (Weber) Vain. - rzęsiak piękny; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: Na korze drzew, najczęściej brzóz, rzadziej na ziemi u stóp pni (Krawiec, 1933); OOŚ Pod Dziadem, 1991 (Balcerkiewicz & Rzepka, 1996); OOŚ Pod Dziadem, 2006–2008 (det. P. Górski, Nowińska et al., 2009); Stan. (15): Przy północnym brzegu Jeziora Góreckiego, na konarze próchniejącej sosny, w grądzie, 52.27089°N, 16.78578°E, 7.10.2020 (PG 226 2020); przy zachodnim brzegu (w części środkowej) Jeziora Skrzynka, kłoda sosny w zaroślach wierzbowych, 52.25506°N, 16.78504°E, 8.10.2020 (PG 244/2020); przy południowo-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, u nasady brzozy na obrzeżach misy jeziornej, 52.25486°N, 16.78538°E, 8.10.2020 (PG 245/2020); przy południowo-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, na drewnianym, dawnym pomoście, 52.25481°N, 16.78587°E, 8.10.2020 (PG 247/2020); OOŚ Pod Dziadem, na północ od drogi (płytówki), na pniu dębu, 52.27298°N, 16.80243°E, 9.10.2020 (PG 263/2020); OOŚ Pod Dziadem, na północ od drogi (płytówki), na kłodzie dębu, 52.27360°N, 16.80461°E, 9.10.2020 (PG 267/2020); OOŚ Pod Dziadem, na północ od drogi (płytówki), na kłodzie sosny, 52.27375°N, 16.80500°E, 9.10.2020 (PG 268/2020); Las Wirski, oddz. 32a, na korze brzozy, u nasady, w borze mieszanym, 52.30937°N, 16.81873°E, 8.06.2021 (PG 400/2021); OOŚ Nadwarciański Bór Sosnowy (na E od torów), na ściętym i próchniejącym pniu sosny, 52.27972°N, 16.86721°E, 5.09.2023 (PG 1307/2023); OOŚ Sarnie Doły, Czarny Dół (w południowo-zachodniej części), u nasady brzozy, 52.24983°N, 16.80512°E, 7.09.2023 (PG 1327/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie większe, w zachodniej części, wypełnione częściowo wodą), próchniejąca kłoda (liściasta), 52.27078°N, 16.83197°E, 8.09.2023 (PG 1336/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie większe, wschodni kraniec zagłębienia, wypełnione częściowo wodą), próchniejąca kłoda sosny nad bagnem, 52.27042°N, 16.83376°E, 8.09.2023 (PG 1340/2023); OOŚ Pojniki (zagłębienie większe, zachodni kraniec zagłębienia, wypełnione częściowo wodą), próchniejąca kłoda sosny nad bagnem, 52.27101°N, 16.83155°E, 8.09.2023 (PG 1341/2023); OOŚ Pojniki, na dnie większego zagłębienia wypełnionego częściowo wodą, kłodzie liściastej, 52.27061°N, 16.83273°E, 8.09.2023 (PG 1338/2023); OOŚ Nadwarciański Bór Sosnowy (na E od torów), bór sosnowy, na pniu brzozy, 52.28063°N, 16.86916°E, 5.09.2023 (PG 1316/2023, KRAM-B 267536).

27. Radula complanata (L.) Dumort. - usznica spłaszczona; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: Na korze drzew liściastych, pospolita na całym obszarze (Krawiec, 1933); Stan. (35): Przy północnym brzegu Jeziora Góreckiego, na pniu jaworu, w grądzie, 52.26998°N, 16.78837°E, 7.10.2020 (PG 220/2020); przy północnym brzegu Jeziora Góreckiego, na pniu przewróconego jesionu, 52.26959°N, 16.78345°E, 7.10.2020 (PG 227/2020); przy południowym brzegu (w części środkowej) Jeziora Góreckiego, na pniu jesionu, 52.26546°N, 16.78347°E, 8.10.2020 (PG 252/2020); aleja drzew przydrożnych na przedłużeniu ulicy Pożegowskiej w kierunku Głazu F. Jaśkowiaka, na pniu jawora (52.25531°N, 16.82226°E, 52.25528°N, 16.82041°E, 52.25538°N, 16.81878°E) i klonu zwyczajnego (52.25547°N, 16.82164°E), 9.10.2020 (PG 257/2020, 258/2020, 259/2020, 260/2020); OOŚ Pod Dziadem, na północ od drogi (płytówki), na leszczynie, 52.27296°N, 16.80234°E, 52.27474°N, 16.80828°E, 9.10.2020 (PG 264/2020, 269/2020); OOŚ Pod Dziadem, na północ od drogi (płytówki), na pniu dębu, 52.27474°N, 16.80828°E, 9.10.2020 (PG 269/2020); grądy Galio-Carpinetum na wschód od parkingu przy Jeziorze Góreckim, na pniu jawora (52.26916°N, 16.80672°E), jesionu (52.26892°N, 16.80728°E) i dębu (52.26861°N, 16.80847°E, 52.26875°N, 16.80860°E), 9.10.2020 (PG 270/2020, 271/2020, 273/2020, 274/2020); przy zachodnim brzegu zbiornika Glinianki, na pniu wierzby Salix fragilis, 52.25621°N, 16.83067°E, 10.10.2020 (PG 280/2020); grądy Galio-Carpinetum przy dawnej stacji kolejowej Osowa Góra, na pniu jaworu, 52.24947°N, 16.81902°E, 52.24958°N, 16.81785°E, 10.10.2020 (PG 285/2020, 286/2020); Las Wirski, oddz. 32a, kora jaworu, w borze mieszanym, 52.30903°N, 16.81905°E, 8.06.2021 (PG 401/2021); Trzcielińskie Bagno, w części zachodniej, na jesionie przy drodze gruntowej między łąkami, 52.30326°N, 16.67565°E, 6.07.2023 (PG 1040/2023; KRAM B-275515); łęgi przylegające do Jeziora Wielkowiejskiego od zachodu, na jaworze, 52.30259°N, 16.64853°E, 6.07.2023 (PG 1045/2023); OOŚ Grabina, na pędach leszczyny (52.25600°N, 16.80471°E), na pniu graba (52.25600°N, 16.80471°E, 52.25570°N, 16.80378°E), 5.07.2023 (PG 1030/2023, 1031/2023; KRAM B-275521); grądy przylegające od zachodu do stacji Jeziory, na jaworze (52.26623°N, 16.80451°E) i na pniu buka (52.26572°N, 16.80388°E, 52.26623°N, 16.80451°E, 52.26572°N, 16.80445°E), 5.07.2023 (PG 1032/2023, 1033/2023, 1034/2023, KRAM-B 267544); kompleks leśny (Galio-Carpinetum postać degeneracyjna z sosną) na północny-zachód od Jeziora Wielkowiejskiego, na pniu jaworu, 52.30427°N, 16.65542°E, 6.07.2023 (PG 1043/2023); grąd przylegający od północy do torfowiska Sarni Dół I (OOŚ Sarnie Doły), na dużym dębie, 52.25233°N, 16.80348°E, 7.09.2023 (PG 1321/2023); stok grądowy przylegający do OOŚ Pojniki, na jaworze, 52.27109°N, 16.82944°E, 8.09.2023 (PG 1344/2023); grąd przy ul. Jeziornej (Greiserówce), w pobliżu OOŚ Świetlista Dąbrowa na Wysoczyźnie, na wiązie, 52.27713°N, 16.81204°E, 8.09.2023 (PG 1350/2023); OOŚ Puszczykowskie Góry, przy Szosie Poznańskiej, w grądzie, na buku, 52.29982°N, 16.86256°E, 52.30159°N, 16.86060°E, 8.09.2023 (PG 1355/2023, 1357/2023); OOŚ Las Mieszany na Morenie, na buku, 52.30246°N, 16.85292°E, 8.09.2023 (PG 1360/2023); na zachód od Jeziora Wielkowiejskiego, łęgi, na pniu olszy, 52.30290°N, 16.64970°E, 1.09.2023 (PG 1295/2023, KRAM-B 267549).

28. Riccardia latifrons (Lindb.) Lindb. - lśniątka szerokoplechowa; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Uwaga: gatunek nowy dla obszaru WPN; Stan. (1): Przy południowo-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, zarośla wierzbowe, na martwym drewnie, 52.25463°N, 16.78587°E, 8.10.2020 (PG 248/2020).

29. Riccia cavernosaHoffm. - wgłębka jamkowata; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Uwaga: W niniejszym opracowaniu stanowisko R. crystallina podane przez Krawca (1933; na dnie wyschniętego mokradła w lesie na zachód od Jeziora Góreckiego) przypisuje się R. cavernosa. Prawdopodobnie wszystkie historyczne stanowiska w Polsce odnoszące się do Riccia crystallina należą do R. cavernosa (Szweykowski, 2006).

30. Riccia fluitansL. - wgłębka wodna; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: Bardzo pospolita we wszystkich wodach, na jej brzegach i na bagnach, najobficiej występuje w stawkach śródleśnych, gdzie tworzy niekiedy gęste kożuchy (Krawiec, 1933); Stan. (5): Przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Skrzynka, w wodzie na granicy szuwaru trzcinowego i szuwaru z Carex lasiocarpa, 52.25636°N, 16.78452°E, 8.10.2020 (PG 238,2020); śródleśne oczko wodne na wschód od Sarniego Dołu I, 52.25202°N, 16.80512°E, 7.09.2023 (PG 1330/2023); śródleśne oczko wodne, w pobliżu OOŚ Świetlista Dąbrowa na Wysoczyźnie, w wodzie, 52.27763°N, 16.81165°E, 8.09.2023 (PG 1352/2023); w południowo-wschodniej części OOŚ Bagno Dębienko, w wodzie, w trzcinowisku, 52.28158°N, 16.73256°E, 1.09.2023 (PG 1302/2023); OOŚ Sarnie Doły, w południowej części Sarniego Dołu I, zarośla z Alnus glutinosa, w wodzie, 52.25158°N, 16.80342°E, 7.09.2023 (PG 1323/2023).

31. Riccia glaucaL. - wgłębka modra; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: Podmokłe ściernisko na skraju lasu od strony Jarosławca (Krawiec, 1933); Stan. (1): Odłóg przy osadzie Jarosławiec, rozorywane przez dziki gliniaste pole, przy drodze gruntowej, 52.28131°N, 16.80478°E, 14.11.2023 (PG 1551/2023).

32. Ricciocarpos natans (L.) Corda - wgłębik pływający; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Lit.: Jezioro Jarosławieckie, w południowo-wschodniej części, conf. J. Szweykowski (Pełechaty & Gąbka, 2003); Stan. (1): W południowo-wschodniej części OOŚ Bagno Dębienko, w wodzie, w trzcinowisku, 52.28158°N, 16.73256°E, 1.09.2023 (PG 1302/2023).

33. Scapania nemorea (L.) Grolle - skapanka gajowa; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Uwaga: gatunek nowy dla obszaru WPN; Stan. (1): OOŚ Pojniki, na dnie większego zagłębienia wypełnionego częściowo wodą, na niewielkiej kłodzie liściastej, 52.27043°N, 16.83294°E, 8.09.2023 (PG 1339/2023).

GLEWIKI (ANTHOCEROTOPHYTA)

1. Anthoceros agrestis Paton - glewik polny; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Uwaga: gatunek nowy dla obszaru WPN; Stan. (1): Odłóg przy osadzie Jarosławiec, rozorywane przez dziki gliniaste pole, przy drodze gruntowej, 52.28101°N, 16.80484°E, 14.11.2023 (PG 1552/2023).

2. ? Phaeoceros carolinianus (Michx.) Prosk. - glewiczek karoliński; Zagr.: LC, Ochr.:– ; Uwaga: Z obszaru WPN Krawiec (1933) podaje jedno stanowisko Anthoceros laevis L. Występowanie tego taksonu w Polsce jest wątpliwe (Klama & Górski, 2018). Według danych Szweykowskiego (2006) okazy zielnikowe oznaczane wcześniej jako Phaeoceros laevis należą do Ph. carolinianus. Opis charakteru siedliska przedstawiony przez Krawca (1933) wskazuje, że prawdopodobnie chodzi o Ph. carolinianus.

Charakterystyka ogólna flory wątrobowców i glewików

Na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego udokumentowano występowanie 33 gatunków wątrobowców i 2 glewików. W wyniku prowadzonych badań odnaleziono 27 gatunków wątrobowców i 1 glewika. W tej puli znajduje się 9 nowych taksonów dotychczas niepodawanych z tego obszaru. Są to: Anthoceros agrestis, Calypogeia fissa, C. sphagnicola, Cephalozia bicuspidata, Chiloscyphus pallescens, Pallavicinia lyellii, Ptilidium ciliare, Riccardia latifronsoraz Scapania nemorea. Warto zauważyć, że aż pięć z wymienionych roślin ma swoje jedyne (lub jedno z dwóch) stanowisk w bezpośrednim otoczeniu Jeziora Skrzynka. W stosunku do badań przedwojennych Krawca (1933) nie potwierdzono obecności 5 gatunków wątrobowców i 1 glewika. W tej puli znajdują się: Calypogeia azurea, Fossombronia wondraczekii, Lophoziopsis excisa, Plagiochila asplenioides, Riccia cavernosa oraz glewik - Phaeoceros carolinianus.

Najczęstszym gatunkiem WPN, notowanym na 94 stanowiskach, jest płozik różnolistny (Lophocolea heterophylla). Do tej rośliny należy 36% wszystkich obserwacji hepatikologicznych w Parku. Ten polisubstratowy wątrobowiec jest jednocześnie najpospolitszym gatunkiem w Polsce, niezwykle odpornym na zmiany środowiskowe. Częstymi taksonami w Parku są także Radula complanata (35 lokalizacji), Nowellia curvifolia (27), Metzgeria furcata (18) oraz Ptilidium pulcherrimum (15). Ostatnie wymienione są związane z korą żywych drzew lub porastają rozkładające się drewno. Największą pulę stanowią wątrobowce z 1 lub 2 stanowiskami, głównie rośliny naziemne. Są wśród nich gatunki zarówno pospolite w całym kraju (np. Chiloscyphus pallescens, Isopaches bicrenatus, Riccardia latifrons), jak też rzadkie i zagrożone (np. Pallavicinia lyellii).

Na tle wszystkich parków narodowych w Polsce badany obszar ma ubogą florę. Na podstawie obecnej wiedzy o hepatikoflorze tych obiektów (por. Klama, 2017; Górski, dane npbl.) Wielkopolski Park Narodowy ze swoją florą 33 gatunków zajmowałby 17 miejsce w rankingu. Bezkonkurencyjne, pierwsze należy do Tatrzańskiego PN (186 gatunków; Górski & Váňa, 2014; Górski et al., 2023). Drugi pod tym względem, Bieszczadzki Park Narodowy, ma już o 67 gatunków mniej (118; Klama, 2016; Szweykowski & Buczkowska, 1996). Specyfiką rozmieszczenia wątrobowców w Polsce jest ich koncentracja głównie w obszarach górskich. Florę Wielkopolskiego PN powinno się zatem porównywać przede wszystkim do obszarów niżowych. Bogatszy w gatunki jest Wigierski PN (79 gatunków wątrobowców; Górski & Romański, dane npbl.), Roztoczański PN (56; R. Zubel w Lorens et al., 2015), Białowieski PN (53; Klama, 2002), Woliński PN (49; Szweykowski & Koźlicka, 1966; Wilhelm et al., 2015), Kampinoski PN (46; Ciurzycki, 2018; Fojcik et al., 2020) oraz Drawieński PN (42; Koopman, 2013). Uboższą hepatikoflorę stwierdzono natomiast w parkach tj. Bory Tucholskie (29; Stebel, 2012; Szweykowski & Buczkowska, 2000), Poleskim (23), Słowińskim (23), Biebrzańskim (21) i Narwiańskim (6; Klama, 2017). Podkreślić należy, że ostatnie cztery wymienione obiekty mają słabo zbadaną omawianą grupę roślin, natomiast z Parku Narodowego Ujście Warty nie ma żadnych danych. Przyczyn niewielkiego bogactwa flory wątrobowców WPN jest kilka. Badany obszar położony jest w szerokim pasie Polski Środkowej o zmniejszonej ilości opadów w stosunku do Pomorza Zachodniego czy obszarów górskich i podgórskich. Drugą przyczyną jest prawie całkowity brak siedlisk oligotroficznych, szczególnie torfowiskowych. Nie bez znaczenia jest stopień antropogenicznych przekształceń zbiorowisk naturalnych i niewielki udział rozległych kompleksów leśnych o puszczańskim charakterze. Wątrobowce, jako grupa, są roślinami hemerofobnymi, wilgotnych i oligotroficznych siedlisk, przede wszystkim związanych z układami przyrodniczymi o wysokim stopniu naturalności.

Gatunki zagrożone i chronione

Najcenniejszym i najrzadszym wątrobowcem Wielkopolskiego Parku Narodowego jest pallawicinia Lyella (Pallavicinia lyellii) odnaleziona tutaj po raz pierwszy na dwóch stanowiskach - przy Jeziorze Skrzynka (Rycina 2A–B) oraz na Sarnim Dole. Ten torfowiskowy gatunek ma wysoki stopień zagrożenia wyginięciem w kraju (kategoria EN; Klama & Górski, 2018) i jest objęty ochroną ścisłą. Jako roślina o suboceanicznym typie zasięgu (Damsholt, 2009), jej stanowiska skupiają się w zachodniej i południowej części kraju. W Wielkopolsce znana jest tylko jedna historyczna lokalizacja P. lyellii w okolicach Złotowa (Koppe & Koppe, 1940). Najbliższe i współczesne stanowiska znajdują się na ziemi lubuskiej (S. Rosadziński w Górski et al., 2014) oraz Pomorzu Zachodnim (Równina Wałecka; Klama, 2014). Liczbę wszystkich znanych stanowisk tej rośliny w Polsce, uwzględniając dane historyczne i współczesne, oszacować można na około 30 (por. Górski, 2013; Górski et al., 2014; Karczmarz & Bloch, 1985; Klama, 2014; Koła, 1961, 1969; Mierzeńska, 2001; Mierzeńska & Koczur, 2002; Stebel, 2007; Stebel et al., 2018; Stebel & Krawczyk, 2016). Populacja na torfowisku wokół Jeziora Skrzynka jest dość liczna. Gametofory notowano w wielu miejscach, głównie w zaroślach wierzbowych. Na Sarnim Dole populacja jest nieliczna, występuje na obrzeżach zagłębienia torfowiskowego, w zaroślach olchowych.

Rycina 2

Wybrane krajobrazy i wątrobowce Wielkopolskiego Parku Narodowego (WPN): (A) Jezioro Skrzynka - miejsce występowania wielu rzadkich wątrobowców torfowiskowych; (B) pallawicinia Lyella (Pallavicinia lyellii) na torfie przy Jeziorze Skrzynka - najcenniejszy wątrobowiec WPN zagrożony wyginięciem w Polsce; (C) Obszar Ochrony Ścisłej (OOŚ) Pojniki - ważny obszar występowania mszystej roślinności epiksylicznej; (D) skapanka gajowa (Scapania nemorea) na jedynym stanowisku w WPN, w OOŚ Pojniki; (E) pospolity wątrobowiec łuskolist rozesłany (Lepidozia reptans) obficie pokrywający próchniejącą kłodę w OOŚ Pojniki; (F) nowellia krzywolistna (Nowellia curvifolia) na kłodzie sosny, na obrzeżach OOŚ Sarnie Doły (fot. P. Górski).

Z puli gatunków wyszczególnionych na czerwonej liście wątrobowców Polski (Klama & Górski, 2018) na badanym obszarze występują: Fossombronia wondraczekii (czarostka Wondraczekiego), Nowellia curvifolia (nowellia krzywolistna; Rycina 2F) oraz Porella platyphylla (parzoch szerokolistny). Wszystkie wymienione mają kategorię NT (bliskie zagrożenia) i formalnie, według definicji IUCN (2012, 2016), nie są zagrożone. Są roślinami, które mogą w najbliższej przyszłości uzyskać taki status, o ile czynniki ograniczające ich występowanie będą się nadal utrzymywały. Warto dodać, że na początku XXI wieku zagrożenie tych roślin oceniano jako wysokie (Klama, 2006). Porella i Fossombronia miały kategorię E, Nowellia - V. Na obszarze Wielkopolskiego PN z całą pewnością nie jest zagrożona N. curvifolia. Podana była stąd w latach 90-tych z jednoczesnym podkreśleniem, że jej obecność jest wynikiem “konsekwentnie realizowanej ochrony ścisłej” w rezerwacie przyrody “Pod Dziadem” (Balcerkiewicz & Rzepka, 1996). Później podawana była z obecnego Obszaru Ochrony Ścisłej Grabina (Nowińska et al., 2009). Aktualnie na terenie Parku odnaleziono jej kolejne stanowiska (łącznie 27 notowań!), także poza dawnymi rezerwatami (por. Wykaz stanowisk). Wydaje się, że gatunek ten w przyszłości będzie zwiększał liczbę krajowych stanowisk, reagując pozytywnie zarówno na obniżanie wilgotności kompleksów leśnych, jak i stopień ich naturalności. Nowellia curvifolia na Pomorzu Zachodnim oraz w Wigierskim Parku Narodowym rośnie także w leśnych zbiorowiskach zastępczych, w tym w młodych drzewostanach (Górski, 2010, 2013; Górski & Romański, dane npbl.). Kolejny wątrobowiec, Porella platyphylla, ma aktualnie na badanym obszarze 3 stanowiska i podawany był już przez Krawca (1933). Należy podkreślić, że największe krajowe zasoby tego gatunku związane są z występowaniem na skałach wapiennych na południu. Jako epifit roślinę tę postrzegano jako rzadką w skali całego kraju. W ostatnich latach wydaje się jednak, że P. platyphylla zaczyna zwiększać liczbę stanowisk nadrzewnych na niżu (np. S. Wierzcholska & M. Dyderski w Górski et al., 2017; P. Pawlikowski & K. Topolska w Górski et al., 2016; Sawicki & Szczecińska, 2010; Stebel et al., 2003; Górski, dane npbl.). Tej tendencji należy się dalej przyglądać. Obecnie jednak, w skali Wielkopolskiego PN, roślinę tę należy uznać za potencjalnie zagrożoną. Na obszarze Wielkopolski znanych jest jej 6 historycznych (lata 1894–1953) stanowisk (Szweykowski, 1958). Obecność Porella platyphylla w WPN, przy jednoczesnym występowaniu tutaj na kilku stanowiskach kolejnego epifitu Frullania dilatata, świadczy o obecności kompleksów leśnych w dobrym stanie.

W skali lokalnej jako zagrożone uznać należy 3 gatunki torfowiskowe: Calypogeia fissa, C. sphagnicola i Fuscocephaloziopsis connivens. Rośliny te mają po 2 stanowiska w Parku i związane są z układami torfowiskowymi rzadkimi w Wielkopolsce i WPN. Jakiekolwiek zmiany zachodzące w obszarze tych siedlisk (postępująca sukcesja formacji leśnej, osuszanie torfu) będą dużym zagrożeniem dla tej grupy. Należy dodać, że w skali kraju wątrobowce te nie są zagrożone, a regionalnie (np. Pomorze Zachodnie, NE Polska) są częste.

Gatunki chronione wątrobowców w WPN reprezentują: Pallavicinia lyellii i Porella platyphylla (ochrona ścisła) oraz Fossombronia wondraczekii, Frullania dilatata, Nowellia curvifolia i Ptilidium ciliare (częściowa).

Gatunki nieodnalezione

W trakcie badań nieodnaleziono 6 podawanych wcześniej wątrobowców. Są to: Calypogeia azurea, Cephaloziella hampeana, Fossombronia wondraczekii, Lophoziopsis excisa, Plagiochila asplenioides i Riccia cavernosa. Pierwszy z wymienionych, C. azurea, poza obszarami górskimi i północno-wschodnią Polską, jest rzadką rośliną na niżu, sporadycznie notowaną na Pomorzu Zachodnim i w Polsce Środkowej, w tym w Wielkopolsce (Herbichowa, 1979; Jasnowska et al., 1986; Rejment, 1937; Szweykowski, 1958; Szweykowski & Koźlicka, 1969; Urbanek, 1966). Na obszarze Parku należałoby spodziewać się tego wątrobowca w obrębie wilgotnych lasów, na piaszczystych skarpach, także na torfie. Podobne siedliska naziemne zajmuje kolejny wątrobowiec - P. asplenioides. O ile C. azurea podawana była tylko z jednego stanowiska, tak skosatka zanokcicowata rosła, według autora danych historycznych, “wszędzie na ziemi w lasach” (Krawiec, 1933). Warto dodać, że Plagiochila asplenioides na obszarze Białowieskiego Parku Narodowego jest wskaźnikiem lasów o wysokim stopniu naturalności, tzw. reliktem puszczańskim (Cieśliński et al., 1996). Nieobecność obu analizowanych gatunków w WPN może świadczyć o dużych zmianach w wilgotności leśnych siedlisk naziemnych.

Kolejne rośliny, tj. Fossombronia wondraczekii i Riccia cavernosa, związne są siedliskami krótkotrwałymi, głównie antropogenicznymi tj. wilgotnymi i gliniastymi poboczami ekstensywnie użytkowanych dróg leśnych, ścierniskami czy obrzeżami pól uprawnych. Gatunki te najlepiej obserwować w okresach większej wilgotności (wiosna, jesień). Ich obecność zależy od aktualnej struktury użytkowania terenu. Czynnikiem je eliminującym je jest utrata charakteru inicjalnego siedliska (zarastanie poboczy, odłogowanie, orka zaraz po zbiorze bez pozostawiania ścierniska). Cennym miejscem dla tej grupy roślin jest pole przy osadzie Jarosławiec. Pomimo odłogowania inicjalny charakter siedliska zapewniają buchtujące dziki. Znaleziono tutaj bogatą populację glewika polnego (Anthoceros agrestis) i wgłębki modrej (Riccia glauca). Warto dodać, że Fossombronia wondraczekii w Wielkopolsce notowana była tylko 2 razy (WPN i okolice Leszna; Szweykowski, 1958). Prawdopodobnie roślina ta jest częstsza niż wskazują na to dane literaturowe. Prawie zawsze obficie zarodnikuje w terenie stąd jej ponowne odnalezienie w WPN jest możliwe.

Charakterystyka siedliskowa

Na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego wątrobowce porastają siedliska związane z martwym drewnem, korą żywych stojących drzew i krzewów oraz naziemne i wodne. Nie stwierdzono wątrobowców naskalnych, pomimo dostępności (niewielkiej) tego podłoża. Najczęściej obserwowano wątrobowce epiksyliczne (44% wszystkich notowań), dalej epifityczne (30%), epigeiczne (24%) i wodne (2%). Najbogatszą florę stwierdzono na glebie. Stanowi ją 13 gatunków. W obrębie tego siedliska najwięcej notowań pochodzi z torfu (58% wszystkich notowań naziemnych), a z gleby mineralnej 42%. Ta ostatnia jest jednak bogatsza gatunkowo. Stwierdzono tutaj 9 taksonów, podczas gdy na torfie było ich 5. Wyłącznie na glebie mineralnej w WPN rosną: Cephaloziella divaricata, Isopaches bicrenatus, Pellia endiviifolia czy Ptilidium ciliare. Najczęściej na tym siedlisku notowano polisubstratowy gatunek Lophocolea heterophylla, który równie często porasta także gleby organogeniczne. Typowymi wątrobowcami stwierdzonymi na torfie były Calypogeia fissa, Fuscocephaloziopsis connivens oraz Pallavicinia lyellii.

Niewiele mniej gatunków, bo 12, udokumentowano na siedliskach epiksylicznych. W tej grupie najczęściej notowano Lophocolea heterophylla, Nowellia curvifolia i Ptilidium pulcherrimum. Warto podkreślić dużą dostępność tego substratu w ekosystemach leśnych Parku, głównie drewna sosny. Pomimo tego, flora epiksyliczna to głównie gatunki pospolite w całym kraju. Niewielka wilgotność wnętrza lasu powoduje, że liczne kłody są nagie, porośnięte tylko glonami lub porostami. Częste są sytuacje, w których kłody masowo porastają 1 lub 2 gatunki wątrobowców, tj. Lophocolea heterophylla czy Nowellia curvifolia.

Siedliska epifityczne reprezentuje 6 gatunków. Najcenniejszymi roślinami są tutaj Porella platyphylla i Frullania dilatata. Charakterystykę pierwszego gatunku zamieszczono powyżej. Warto dodać, że F. dilatata, pomimo iż nie jest formalnie zagrożonym gatunkiem w kraju, w Wielkopolsce nie jest obecnie częsta, pomimo licznych danych historycznych (Szweykowski, 1958). W ostatnich latach jest rzadziej notowana w kraju i trudno obecnie ocenić, czy wynika to ze zmian w biologii tej rośliny czy jest następstwem coraz rzadszych badań inwentaryzacyjnych i braku aktualnych danych (por. Górski & Romański, 2018). Na terenie WPN gatunek ten ma aktualnie 5 stanowisk, równie często notowano go na jaworze, jesionie i dębie, sporadycznie zaś na buku i leszczynie. W skali całego kraju najwięcej danych dotyczy występowania tej rośliny na buku (Górski & Romański, 2018). Pozostałą florę epifityczną Parku uzupełniają pospolite gatunki tj. Metzgeria furcata, Radula complanata, Lophocolea heterophylla oraz Ptilidium pulcherrimum.

Siedliska wodne WPN reprezentują dwa gatunki - Riccia fluitans i Ricciocarpos natans. Obydwa są dość częste w kraju i niezagrożone. Na terenie Parku związane są najczęściej z astatycznymi i eutroficznymi, często śródleśnymi, zbiornikami wodnymi.

Na terenie Parku największą gamę siedlisk zajmuje polisubstratowy wątrobowiec Lophocolea heterophylla. Najczęściej notowano go na martwym drewnie (65% przypadków), na glebie (20%) oraz korze żywych i stojących drzew (15%). Preferencje siedliskowe wszystkich zanotowanych wątrobowców WPN przedstawiono w Tabeli 1.