Materiały do rozmieszczenia porostów i grzybów naporostowych Polski, 2

W publikacji przedstawiono nowe stanowiska 39 gatunków porostów oraz 10 grzybów naporostowych (te ostatnie oznaczono gwiazdką), które są zagrożone w Polsce lub rzadkie w kraju lub regionie. Didymocyrtis epiphyscia s. l. jest podawany poraz pierwszy z obszaru Polski. W zamieszczonych wykazach stanowisk, obok współrzędnych geograficznych, podano kwadraty siatki ATPOL, zmodyfikowanej na potrzeby Atlasu rozmieszczenia geograficznego porostów w Polsce (wydawnictwo Instytutu Botaniki im. W. Szafera PAN, 1993) przez Cieślińskiego i Fałtynowicza. Poza wykazem stanowisk, przy każdym z gatunków zamieszczono dane na temat ich cech diagnostycznych oraz rozmieszczenia w Polsce.

1. Absconditella delutula (Nyl.) Coppins & H. Kilias

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: ATPOL Be-61, Pojezierze Olsztyńskie, Nadleśnictwo Jagiełek, oddział leśny 86g, 53.688333° N, 20.256944° E, bór sosnowy, na drewnie, 14.11.2017, leg., det. R. Szymczyk (UGDA).

Uwagi: plecha skorupiasta, bardzo cienka lub prawie zanikająca, szarozielona do oliwkowej; apotecja zagłębione w plesze, białawe, 0,07–0,15 mm śr.; zarodniki bezbarwne, wrzecionowate, dwukomórkowe, 8–13(–15) × 3–5 µm. Wtórne metabolity: brak (Smith et al., 2009).

Absconditella delutula znana jest z niewielu rozproszonych stanowisk głównie na południu kraju (Fałtynowicz, 2003). W północnej Polsce notowana była na Wybrzeżu Słowińskim, Pojezierzu Iławskim, w Borach Tucholskich i w Dolinie Biebrzy (Czarnota & Kukwa, 2008a; Kukwa et al., 2012). Gatunek ten rośnie w miejscach wilgotnych i zacienionych, głównie na małych kamieniach lub skałach krzemianowych, rzadziej na glebie lub drewnie (Bielczyk & Kiszka, 2001). Jest to pierwsze notowanie tego gatunku na Pojezierzu Olsztyńskim.

2. Agonimia vouauxii (B. de Lesd.) M. Brand & Diederich

Opracowanie: B. Krzewicka

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Fd-21, Wyżyna Śląsko-Krakowska, Wyżyna Śląska, Garb Tarnogórski, hałda Popłuczkowa „Fryderyk” przy ul. Długiej w Tarnowskich Górach, 50.41626° N, 18.85467° E, wys. 315 m n.p.m., na mszakach, 15.09.2020, leg., det. B. Krzewicka (KRAM-L-70312); 2. ATPOL Fd-44, Wyżyna Śląsko-Krakowska, Wyżyna Śląska, Pagóry Jaworznickie, Jaworzno Długoszyn, niedaleko ul. J. Długosza, przy ścieżce na skraju lasu, 50.25377° N, 19.24586° E, wys. 256 m n.p.m., na mszakach, 17.06.2021, leg., det. B. Krzewicka (KRAM-L-70347); 3. ATPOL Fd-45, Wyżyna Śląsko-Krakowska, Wyżyna Śląska, Pagóry Jaworznickie, Jaworzno Ciężkowice, Góra Wielkanoc, 50.21175° N, 19.34091° E, wys. 306 m n.p.m., na mszakach, 22.06.2021, leg., det. B. Krzewicka (KRAM-L-70331); 4. ATPOL Fd-46, Wyżyna Śląsko-Krakowska, Wyżyna Śląska, Garb Tarnogórski, Bolesław koło Olkusza, użytek ekologiczny „Pleszczotka górska” przy ul. Parkowej, 50.29154° N, 19.47302° E, wys. 323–334 m n.p.m., na humusie, 19.09.2018, leg., det. B. Krzewicka (KRAM-L-70259, 70260, 70262, 70266); 5. ATPOL Fd-46, Wyżyna Śląsko-Krakowska, Wyżyna Śląska, Garb Tarnogórski, Bolesław koło Olkusza, hałda Armeria przy Arkop Sp. z o.o. w Bukownie, 50.279284° N, 19.481512° E, wys. 320–330 m n.p.m., na mszakach, 17.09.2020, leg., det. B. Krzewicka (KRAM-L-70301, 70351, 70369).

Uwagi: plecha ziarenkowato-łuseczkowata, barwy ciemnozielonej, zielonobrązowej, pokryta drobnymi papillami (brodawkami), łuseczki plechy 60–200 µm szerokości; perytecja czarne, siedzące do lekko zagłębionych, 125–230 µm śr.; worki 2-zarodnikowe; zarodniki bezbarwne, murkowate, (40–)60–72(–87) × 15–24(–31) µm.

W Polsce gatunki Agonimia charakteryzują się 8-zarodnikowymi workami, za wyjątkiem A. opuntiella (Poelt & Buschardt) Vězda, A. tristicula (Nyl.) Zahlbr. i A. vouauxii, które posiadają 2-zarodnikowe worki. Agonimia tristicula wyróżnia się znacznie większymi zarodnikami (60–)80–120(–150) × 25–50 µm od A. vouauxii, natomiast A. opuntiella wytwarza delikatne, bezbarwne włoski na powierzchni plechy, dorastające do 50 µm długości oraz posiada większe perytecja niż A. vouauxii, osiągające 200–500 µm szerokości (Breuss, 2020; Łubek, 2012a; Sérusiaux et al., 1999).

Agonimia vouauxii występuje na terenach o podwyższonej zawartości metali ciężkich w podłożu, rośnie głównie na obumierających mszakach i szczątkach roślinnych, jest uznawana w kraju za gatunek rzadki. Na świecie obecnie wyróżnia się 24 gatunki Agonimia Zahkbr. (Breuss, 2020), w tym 7 gatunków znanych jest z Polski (Fałtynowicz & Kossowska, 2016), głównie z terenów górskich na południu kraju (Bielczyk & Kossowska, 2015; Czarnota & Coppins, 2000; Flakus, 2014; Kościelniak, 2013), ale i z niższych lokalizacji np. w Górach Świętokrzyskich (Łubek, 2012a), na Wyżynie Śląskiej (Bielczyk et al., 2009; Krzewicka et al., 2020), Wyżynie Woźnicko-Wieluńskiej (Czyżewska, 2020), jak i w północnej Polsce (Kubiak, 2020; Kubiak et al., 2014; Kubiak & Osyczka, 2020; Szymczyk et al., 2020). Agonimia vouauxii jest gatunkiem, który został odnaleziony w kraju stosunkowo niedawno, na Wyżynie Śląsko-Krakowskiej w Olkuskim Okręgu Rudnym (Bielczyk, 2012, 2015; Guzow-Krzemińska et al., 2012), na Wyżynie Częstochowskiej (Czarnota & Hernik, 2014) i na terenach pokopalnianych w okręgu Jaworznickim (Krzewicka et al., 2020) oraz na jednym stanowisku na północy kraju na Pojezierzu Olsztyńskim (Kubiak & Kossowska, 2014). Obecnie gatunek ten odnotowano po raz pierwszy na Hałdzie Popłuczkowej Fryderyk w Tarnowskich Górach i na nowych stanowiskach w okolicach Jaworzna i Olkusza.

Prowadzone w latach 2018–2021 zabiegi ochrony czynnej siedliska 6130 (Natura 2000, Dyrektywa siedliskowa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r.) – murawy galmanowe okolic Jaworzna, Tarnowskich Gór i Olkuskiego Okręgu Rudnego (Jędrzejczyk-Korycińska & Szarek–Lukaszewska, 2020; Krzewicka et al., 2020) umożliwiły drobnym porostom naziemnym ekspansje na nowo powstałe mikrosiedliska. Obecnie Agonimia vouauxii w Polsce znana jest przede wszystkim z Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, gdzie znajdują się największe pokłady rud cynkowo-ołowiowych w kraju.

3. **Arthonia parietinaria* Hafellner & A. Fleischhacker

Opracowanie: M. Kukwa

Wykaz stanowisk: ATPOL Bc-33, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, na N od miejscowości Swornegacie, 53.893663° N, 17.493465° E, drzewa na łące, na plesze Xanthoria parietina rosnącej na gałązkach Populus tremula, 28.06.2021, leg. M. Kukwa 21861, det. M. Kukwa (UGDA L-45788).

Uwagi: grzyb naporostowy rosnący wyłącznie na Xanthoria parietina (L.) Th. Fr., charakteryzujący się czarnymi owocnikami wyrastającymi z plechy gospodarza w grupach po (10–)20–30(–50), blado szaroniebieskim hymenium, ciemnobrązowym epihymenium z niebieskim odcieniem, brązowawym hypotecjum i bezbarwnymi, dwukomórkowymi (przewężonymi przy przegrodzie) zarodnikami mierzącymi (9–)10–12(–13,5) × (3–)4–5(–6) µm (Cannon et al., 2020; Fleischhacker et al., 2016).

Arthonia parietinaria jest bardzo podobna do A. molendoi (Heufl. ex Frauenf.) R. Sant., która rośnie wyłącznie na Rusavskia elegans (Link) S. Y. Kondr. & Kärnefelt i charakteryzuje się owocnikami tworzącymi grupy do 10, brązowawym hymenium oraz czarniawobrązowym epihymenium (Fleischhacker et al., 2016). W wyniku badań filogenetycznych okazało się, że oba gatunki, pomimo dużych podobieństw anatomicznych oraz gospodarzy należących do tej samej rodziny (Teloschistaceae Zahlbr.), są różne genetycznie (Fleischhacker et al., 2016). Gatunek ten być może należy do rodzaju Bryostigma Poelt & Döbbeler, jednak jego pozycja taksonomiczna wymaga dalszych badań (por. Cannon et al., 2020).

Arthonia parietinaria była podawana wcześniej z terenu Polski jako A. aff. molendoi (Heufl. ex Frauenf.) R. Sant. przez Kukwę (2004) z plech X. parietina (jedno stanowisko). Arthonia aff. molendoi została podana przez Kukwę i Czarnotę (2006) także z plech Calogaya decipiens (Arnold) Arup, Frödén & Søchting (jedno stanowisko), jednak notowanie to być może reprezentuje nieopisany jeszcze gatunek lub należy do A. molendoi (por. Cannon et al., 2020), jednak wymaga to potwierdzenia przy pomocy badań molekularnych.

4. **Arthonia phaeophysciae* Grube & Matzer

Opracowanie: M. Kukwa, R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ab-79, Równina Słupska, W część Słupska, 54.455485° N, 16.984982° E, drzewa przydrożne, na plesze Phaeophyscia orbicularis rosnącej na Fraxinus excelsior, 26.07.2021, leg. M. Kukwa 22419, det. M. Kukwa (UGDA L-46351); 2. ATPOL Ac-58, Pradolina Łeby i Redy, Reda, ul. Gniewowska, 54.596683° N, 18.344386° E, drzewa przydrożne, na Phaeophyscia orbicularis rosnącej na Fagus sylvatica, 7.10.2020, leg. M. Kukwa 21076, det. M. Kukwa (UGDA L-36932); 3. ATPOL Bc-33, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, na N od miejscowości Swornegacie, 53.893663° N, 17.493465° E, drzewa przy łące, na Phaeophyscia orbicularis rosnącej na Populus tremula, 28.06.2021, leg. M. Kukwa 21864, det. M. Kukwa (UGDA L-45791); 4. ATPOL Bc-34, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, na SW od wsi Leśno, 53.941677° N, 17.691866° E, drzewa przydrożne, na Phaeophyscia orbicularis rosnącej na Acer platanoides, 9.07.2021, leg. M. Kukwa 22190, det. M. Kukwa (UGDA L-46118); 5. ATPOL Ff-87, Pogórze Dynowskie, rezerwat przyrody Broduszurki, 49.818889° N, 22.359722° E, bagienny bór sosnowy, na Phaeophyscia orbicularis rosnącej na Populus tremula, 1.06.2020, leg., det. R. Szymczyk (UGDA).

Uwagi: grzyb naporostowy rosnący na Phaeophyscia orbicularis (Neck.) Moberg, rzadziej na Ph. endophoenicea (Harm.) Moberg i Ph. sciastra (Ach.) Moberg, charakteryzujący się czarnymi owocnikami wyrastającymi z plechy gospodarza, oliwkowobrunatnym epihymenium, bezbarwnym hymenium, bezbarwnym lub blado czerwonym hypotecjum i bezbarwnymi, dwukomórkowymi (nieznacznie przewężonymi przy przegrodzie) zarodnikami mierzącymi 12–14 × 4–6 µm (Cannon et al., 2020).

Arthonia phaeophysciae, podobnie jak A. parietinaria, może należeć do rodzaju Bryostigma, jednak pozycja taksonomiczna tego gatunku wymaga dalszych badań (por. Cannon et al., 2020). Z terenu Polski gatunek ten był podawany tylko z czterech stanowisk (Kukwa, 2004; Kukwa et al., 2021).

5. Aspicilia laevata (Ach.) Arnold

Opracowanie: M. Kukwa, A. Kowalewska

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ac-68, Pojezierze Kaszubskie, Trójmiejski Park Krajobrazowy, dolina Zagórskiej Strugi, oddział leśny 73, 54.530217° N, 18.334183° E, las olszowy, potok z głazami, na częściowo omywanym głazie w strumieniu, 30.08.2019, leg. M. Kukwa 20768, A. Kowalewska, det. M. Kukwa (UGDA L-40458); 2. ATPOL Ac-76, Pojezierze Kaszubskie, Kaszubski Park Krajobrazowy, rezerwat przyrody Szczelina Lechicka, 54.422611° N, 17.956889° E, buczyna, na głazie, 30.04.2013, leg. A. Kowalewska s.n., det. A. Kowalewska, M. Kukwa (UGDA L-37537).

Uwagi: plecha gładka, ciągła do spękanej, od czarno do szarozielonej, żywozielona w stanie mokrym; apotecja okrągłe, zagłębione w plesze, 0,2–0,5 mm śr., brzeżek plechowy niewyraźny, tarczka brązowa, płaska do wklęsłej, epitecjum zielone, w reakcji z N kolor intensywnieje; worki z ośmioma zarodnikami; zarodniki szeroko elipsoidalne, 13–20 × 9–13 µm. Wtórne metabolity: kwas stiktowy (plecha Pd+ pomarańczowa) (Smith et al., 2009).

Gatunek ten uznawany jest za narażony na wyginięcie (VU) w Polsce (Cieśliński et al., 2006), a na czerwonej liście porostów Pomorza Gdańskiego posiada kategorię Wymierający (EN) (Fałtynowicz & Kukwa, 2003). Stwierdzony był dotychczas na dziewięciu stanowiskach w tym regionie (Fałtynowicz, 1992; Fałtynowicz & Kukwa, 2006; Szymczyk, 2007, 2020). Aspicilia laevata była podawana ze stanowiska w dolinie Zagórskiej Strugi przez Krawca (1933, 1938), jednak później nie została odnaleziona przez Fałtynowicza et al. (2000). W trackie badań w 2019 roku została ponownie stwierdzona. Prawdopodobnie wcześniej została pominięta, gdyż występuje na tym stanowisku na kilku zaledwie głazach.

6. Athallia cerinella (Nyl.) Arup, Frödén & Søchting [syn. Caloplaca cerinella (Nyl.) Flagey]

Opracowanie: M. Kukwa, A. Kowalewska

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ac-36, Wybrzeże Słowińskie, leśnictwo Szklana Huta, oddział leśny nr 109b, 3 km na W od Białogóry, bór świeży, na Betula pendula, 17.10.2000, leg. A. Kowalewska s.n., det. A. Kowalewska (UGDA L-16741); 2. ATPOL Ac-47, Wysoczyzna Żarnowiecka, rezerwat przyrody Źródliska Czarnej Wody, 54.742778° N, 18.190556° E, las, na powalonym Fagus sylvatica, 26.05.2012, leg. A. Kowalewska 819, det. A. Kowalewska (UGDA L-26295); 3. ATPOL Ac-68, Pojezierze Kaszubskie, Trójmiejski Park Krajobrazowy, oddział leśny nr. 148, na N od Koleczkowa, 54.514983° N, 18.324267° E, teren otwarty, na Symphoricarpos albus, 24.07.2019, leg. M. Kukwa 20373c, A. Kowalewska, det. M. Kukwa (UGDA L-28372); 4. ATPOL Ac-86, Pojezierze Kaszubskie, Kaszubski Park Krajobrazowy, na NW od miejscowości Strysza Buda, 54.400473° N, 18.041824° E, drzewa przydrożne, na gałązkach Populus cf. serotina, 14.08.2020, leg. M. Kukwa 21357, A. Kowalewska, det. M. Kukwa (UGDA L-43628); 5. ATPOL Ac-86, rezerwat przyrody Żurawie Błota, 54.410861° N, 18.006278° E, na Populus sp., 12.05.2012, leg. A. Kowalewska s.n., det. A. Kowalewska (UGDA L-38488); 6. ATPOL Ac-97, Pojezierze Kaszubskie, rezerwat przyrody Ostrzycki Las, 54.239750° N, 18.100806° E, buczyna, nad brzegiem jeziora, na korzeniu powalonego Fagus sylvatica, 1.05.2012, leg. A. Kowalewska 316, det. A. Kowalewska (UGDA L-22973); 7. ATPOL Ad-84, Mierzeja Wiślana, Park Krajobrazowy Mierzeja Wiślana, rezerwat przyrody Kąty Rybackie, 54.345389° N, 19.205861° E, na Fagus sylvatica, 25.07.2012, leg. A. Kowalewska s.n., det. A. Kowalewska, M. Kukwa (UGDA L-38772); 8. ATPOL Ad-91, Żuławy Wiślane, na E od wsi Przejazdowo, 54.327528° N, 18.753333° E, drzewa przydrożne, na opadłej gałązce Populus sp., 17.05.2020, leg. A. Kowalewska s.n., det. A. Kowalewska (UGDA L-36696); 9. ATPOL Bc-16, Bory Tucholskie, rezerwat przyrody Czapliniec w Wierzysku, 54.094306° N, 17.967194° E, na opadłej gałęzi, 14.04.2012, leg. A. Kowalewska 2012/44, det. A. Kowalewska (UGDA L-21291); 10. ATPOL Bc-24, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, na NE od wsi Wysoka Zaborska, 53.988343° N, 17.685879° E, drzewa przydrożne, na Acer platanoides, 9.07.2021, leg. M. Kukwa 22084, det. M. Kukwa (UGDA L-46012); 11. ATPOL Bc-25, Bory Tucholskie, Wdzydzki Park Krajobrazowy, wyspa Sidły, 53.986861° N, 17.893278° E, na martwym Cornus sp., 9.08.2017, leg. A. Kowalewska s.n., det. A. Kowalewska (UGDA L-31049); 12. ATPOL Bc-25, na NW od wsi Loryniec, 54.049944° N, 17.887333° E, drzewa nad Wdą, na Acer platanoides, 18.06.2016, leg. A. Kowalewska s.n., det. A. Kowalewska (UGDA L-39753); 13. ATPOL Bc-33, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, na N od miejscowości Swornegacie, 53.893663° N, 17.493465° E, drzewa na łące, na gałązce Betula pendula, 28.06.2021, leg. M. Kukwa 21874, det. M. Kukwa (UGDA L-45800); 14. ATPOL Bc-33, rezerwat Dolina Kulawy, 53.960134° N, 17.538668° E, las mieszany, na gałązkach Rhamnus cathartica, 19.07.2021, leg. M. Kukwa 22230, det. M. Kukwa (UGDA L-46158); 15. ATPOL Bc-34, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, na SE do wsi Wysoka Zaborska, 53.962743° N, 17.703017° E, niewielki las z Populus tremula, przy drodze, na gałązkach Populus tremula, 9.07.2021, leg. M. Kukwa 22156, det. M. Kukwa (UGDA L-46084); 16. ATPOL Bc-34, na N od wsi Leśno, 53.957455° N, 17.703161° E, drzewa przydrożne, na Populus tremula, 9.07.2021, leg. M. Kukwa 22167, det. M. Kukwa (UGDA L-46095); 17. ATPOL Bc-34, na SW od wsi Leśno, 53.945473° N, 17.69279° E, drzewa przydrożne, na Acer platanoides, 9.07.2021, leg. M. Kukwa 22181, det. M. Kukwa (UGDA L-46109); 18. ATPOL Bc-42, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, Kopernica, 53.785687° N, 17.477385° E, na gałązkach Populus cf. serotina, 26.05.2021, leg. M. Kukwa 21726, det. M. Kukwa (UGDA L-45653); 19. ATPOL Bc-42, na NE od wsi Chociński Młyn, 53.838584° N, 17.45859° E, skraj lasu, na gałązkach Populus tremula, 14.06.2021, leg. M. Kukwa 21752, det. M. Kukwa (UGDA L-45679); 20. ATPOL Bf-09, Pojezierze Wschodniosuwalskie, na E od Suwałk, Piertanie, na Populus nigra, s.dat., leg. A. Zalewska s.n., det. M. Kukwa (UGDA L-36131).

Uwagi: plecha cienka; owocniki drobne, do 0,3 mm śr., brzeżek żółty, K+ purpurowy, tarczka żółta do pomarańczowej, K+ purpurowa; worki z 12–16 zarodnikami; zarodniki dwukomórkowe, elipsoidalne, 10–13 × 6–7 µm, przegroda 3–5 µm szeroka (Smith et al., 2009).

Gatunek ten jest uznawany za wymierający w Polsce (EN; Cieśliński et al., 2006). Na Pomorzu Gdańskim porost ten został podany tylko z dwóch stanowisk (Kukwa et al., 2012, 2021), a w północno-wschodniej Polsce z trzech (Cieśliński, 2003a). Powyższe dane wskazują, że jest to być może gatunek częsty (przynajmniej regionalnie), jednak niezauważany ze względu na niewielkie rozmiary owocników i plech.

7. Bacidia polychroa (Th. Fr.) Körb.

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: ATPOL Bd-16, Wysoczyzna Elbląska, Nadleśnictwo Elbląg, leśnictwo Zalesie, oddział leśny nr 411, 54.122222° N, 19.574722° E, las grądowy, na korze Populus tremula, 2.04.2019, leg., det. R. Szymczyk (UGDA).

Uwagi: plecha skorupiasta, bardzo cienka lub endofloedyczna, biała do zielonoszarej; apotecja (0,3–)0,5–0,8(–1,2) mm śr., brązowo-pomarańczowe do purpurowobrązowych, często ciemniejące z wiekiem, płaskie do wypukłych, tarczki czasami biało przyprószone; zarodniki bezbarwne, wydłużone, igiełkowate (43–)50–70 × (2,5–)3–4(–4,5) µm, co najmniej z 3 lub częściej 7, a nawet 14 przegrodami; pyknidy zagłębione w plesze, czerwonawe, konidia zakrzywione 10–18 × 0,7 µm. Wtórne metabolity: brak (Smith et al., 2009).

Bacidia polychroa jest rzadkim porostem w Polsce. Rośnie na korze sędziwych drzew liściastych w dobrze zachowanych zbiorowiskach leśnych (Cieśliński, 2003a; Fałtynowicz, 2003 i lit. tam cyt.). Gatunek jest wpisany na listę porostów – wskaźników niżowych lasów puszczańskich w Polsce (Czyżewska & Cieśliński, 2003; Motiejūnaitė et al., 2004). Jest również umieszczony na czerwonej liście porostów Polski w kategorii EN – Wymierający (Cieśliński et al., 2006). Jest to pierwsze notowanie tego gatunku na Wysoczyźnie Elbląskiej.

8. Bactrospora dryina (Ach.) A. Massal.

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: ATPOL Bd-16, Wysoczyzna Elbląska, Nadleśnictwo Elbląg, leśnictwo Zalesie, oddział leśny nr 411, 54.122222° N, 19.574722° E, las grądowy, na korze Quercus robur, 2.04.2019, leg., det. R. Szymczyk (UGDA).

Uwagi: plecha skorupiasta, ciągła do lekko spękanej, biała do szarobiałej; apotecja czarne, siedzące, okrągłe lub nieregularne 0,2–0,7 mm szerokości, początkowo płaskie potem wypukłe; zarodniki bezbarwne z wieloma poprzecznymi septami, długie, nitkowate, na początku 70–77 × (1–)2–3 µm, później rozpadają się na prostokątne niewielkie fragmenty (2–)3–8 × 2–3 µm; pyknidy brązowe, zagłębione w plesze do połowy lub całkowicie, kuliste, konidia proste 3–5 × 1–1,5 µm. Wtórne metabolity: brak (Smith et al., 2009).

Bactrospora dryina to porost bardzo rzadki w Polsce (Fałtynowicz, 2003 i lit. tam cyt.). W północnej części kraju znany głównie z obszaru Puszczy Białowieskiej (Cieśliński, 2003a; Łubek et al., 2018) i z pojedynczego stanowiska w Dolinie Łupawy na Pomorzu Zachodnim (Fałtynowicz, 1992). Wskaźnik niżowych lasów puszczańskich w Polsce (Czyżewska & Cieśliński, 2003; Motiejūnaitė et al., 2004), umieszczony na czerwonej liście porostów Polski w kategorii CR – Krytycznie zagrożony (Cieśliński et al., 2006). Gatunek ten rośnie na bardzo starych drzewach liściastych, głównie dębach, w dobrze zachowanych zbiorowiskach lasów liściastych (Cieśliński, 2003a; Smith et al., 2009). Na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej odnaleziono liczne plechy na korze starego dębu, w dolinie niewielkiego strumienia, w dobrze zachowanym fragmencie lasu grądowego. Gatunek nowy dla Pobrzeża Gdańskiego.

9. Bellicidia incompta (Borrer) Kistenich, Timdal, Bendiksby & S. Ekman [syn. Bacidia incompta (Borrer) Anzi]

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Bd-08, Równina Warmińska, okolice wsi Księżno, 54.185833° N, 19.876944° E, las grądowy, na korze Ulmus laevis, 15.05.2020, leg., det. R. Szymczyk (UGDA); 2. ATPOL Bd-61, Dolina Kwidzyńska, okolice wsi Nebrowo, 53.644167° N, 18.745556° E, fragment łęgu topolowego w dolinie Wisły, na korze Populus nigra, 9.05.2018, leg., det. R. Szymczyk (UGDA).

Uwagi: plecha skorupiasta, brodawkowata lub ziarenkowata, szarozielona do popielatobiałej; apotecja purpurowobrązowe do czarnych, siedzące (0,2–)0,3–0,8(–1) mm śr., tarczka płaska do lekko wypukłej; zarodniki bezbarwne, (0–)3(–5)-septowane, wydłużone, igiełkowate, 15–30 × 2–3 µm; pyknidy małe, częściowo zagłębione w plesze, o cienkich, czerwonobrązowych ścianach, konidia cylindryczno-elipsoidalne, 0–1-septowane, 5–9 × 2–2,5 µm. Wtórne metabolity: brak (Smith et al., 2009).

Bellicidia incompta związana jest głównie z dobrze zachowanymi zbiorowiskami leśnymi, w których rośnie na starych drzewach liściastych (Cieśliński, 2003a; Czyżewska, 2020). Gatunek ten jest umieszczony na czerwonej liście porostów Polski w kategorii EN – Wymierające (Cieśliński et al., 2006). W północnej Polsce znany z nielicznych, rozproszonych stanowisk, między innymi z Puszczy Białowieskiej, Puszczy Augustowskiej, Pomorza Zachodniego, Kotliny Toruńskiej, Wyżyny Przedborskiej i Wyspy Wolin (Adamska, 2014; Cieśliński, 2003a; Czyżewska, 2020; Wieczorek & Łysko, 2012). Gatunek nowy dla Doliny Kwidzyńskiej i Równiny Warmińskiej.

10. Biatora ocelliformis (Nyl.) Arnold

Opracowanie: M. Kukwa, A. Kowalewska

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ac-69, Pojezierze Kaszubskie, Trójmiejski Park Krajobrazowy, rezerwat przyrody Cisowa, 54.533634° N, 18.415054° E, las przy strumieniu, na Fagus sylvatica, 1.06.2021, leg. M. Kukwa 21519, det. M. Kukwa (UGDA L-45446); 2. ATPOL Ac-86, Pojezierze Kaszubskie, Kaszubski Park Krajobrazowy, rezerwat przyrody Staniszewskie Zdroje, 54.386639° N, 18.052194° E, buczyna, na Fagus sylvatica, 11.05.2013, leg. A. Kowalewska 479, M. Kukwa, det. A. Kowalewska, M. Kukwa (UGDA L-24070).

Uwagi: plecha cienka, niesorediowana; apotecja szare do niebieskoszarych, hymenium turkusowe do szarego (N+ fioletowe), hypotecjum bezbarwne, rzadziej po części turkusowe; zarodniki bezbarwne, jedno- lub rzadziej dwukomórkowe, (7,5–)10–12(–20) × (2,5–)3–4(–5,5) µm. Wtórne metabolity: argopsyna (plecha Pd+ czerwona) (Cannon et al., 2021; Printzen, 1995; Printzen & Otte, 2005).

Gatunek ten jest rzadki w Polsce (m.in. Cieśliński, 2003a; Fałtynowicz, 2003 i lit. tam cyt.; Kubiak, 2011a, Kubiak et al., 2014; Kubiak & Kukwa, 2008; Kubiak & Sucharzewska, 2012; Szymczyk et al., 2014; Zalewska, 2012), uznawany za Narażony (VU; Cieśliński et al., 2006). Nowy dla Pomorza Gdańskiego i Pomorza Zachodniego. Według Motiejūnaitė et al. (2004) jest wskaźnikiem lasów o długiej ciągłości ekologicznej.

11. Buellia ocellata (Flörke) Körb.

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: ATPOL Bd-08, Równina Warmińska, wieś Nowica, 54.19° N, 19.808889° E, zabudowania gospodarskie, na starych dachówkach, 10.08.2006, leg., det. R. Szymczyk (OLS L-519).

Uwagi: plecha skorupiasta, spękana na areolki, żółtoszara, blado zielonoszara, często z czarnym przedpleszem; apotecja czarne, 0,15–0,5 mm śr., zagłębione w plesze, czasami otoczone plechowym brzeżkiem, tarczka płaska lub wklęsła, nieprzyprószona; zarodniki brunatne, elipsoidalne, dwukomórkowe, cienkościenne, (11–)13–17(–21,5) × 6,5–9(–11,5) µm; pyknidy zagłębione w plesze, konidia 4–6 × 0,8–1 µm; barwienia plechy: C+ pomarańczowy, K−, Pd−. Wtórne metabolity: xantony – głównie artotelina (Smith et al., 2009).

Buellia ocellata jest porostem epilitycznym, rosnącym w miejscach odsłoniętych, głównie na skałach krzemianowych i piaskowcach, ale również na kamiennych ogrodzeniach, ścianach i dachówkach (Scheidegger, 1993; Scheidegger & Ruef, 1988). W Polsce notowany prawie wyłącznie z południowej części (Fałtynowicz, 2003 i lit. tam cyt.; Kossowska et al., 2016; Leśniański, 2010). Z północy kraju podane zostało jedno stanowisko z obszaru Pojezierza Kaszubskiego (Fałtynowicz, 1992; Krawiec, 1938). Gatunek umieszczony na czerwonej liście porostów Polski w kategorii EN – Wymierające (Cieśliński et al., 2006). Jest to pierwsze notowanie tego taksonu na terenie polskiej części Pobrzeża Południowobałtyckiego.

12. Candelaria concolor (Dicks.) Arnold s. str.

Opracowanie: M. Kukwa

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ac-45, Wysoczyzna Żarnowiecka, na NW od wsi Kurowo, 54.738889° N, 17.820556° E, drzewa przydrożne, na Ulmus scabra, 17.09.2018, leg. M. Kukwa 20161, det. M. Kukwa (UGDA L-25555); 2. ATPOL Bd-43, Równina Iławska, Watkowice, na Ulmus leavis, s.dat., leg. M. Kukwa s.n., det. M. Kukwa (UGDA L- 28894); 3. ATPOL Gd-12, Beskid Śląski, Dolina Wisły, Malinka, na Fraxinus excelsior, 24.08.1956, leg. T. Sulma s.n., det. M. Kukwa (UGDA L- 29290); 4. ATPOL Gd-11, Beskid Śląski, SE stok Jawornika, skraj polany, na Fagus sylvatica, 27.08.1956, leg. T. Sulma s.n., det. M. Kukwa (UGDA L- 30833); 5. ATPOL Gf-10, Beskid Niski, Folusz, okolice Diablego Kamienia, drzewa przydrożne, na Alnus sp., 13.06.1957, leg. T. Sulma s.n., det. M. Kukwa, A. Polakowska (UGDA L- 33370); 6. ATPOL Gf-11, Pogórze Jasielskie, przy miejscowości Żmigród Nowy, na Tilia cordata, 13.06.1957, leg. T. Sulma s.n., det. M. Kukwa (UGDA L- 34639); 7. ATPOL Gf-13, Pogórze Bukowskie, Iwonicz, na Salix sp., 4.10.1956, leg. T. Sulma s.n., det. M. Kukwa (UGDA L- 34671).

Uwagi: plecha listkowata, drobna, żółta (K−), z błyszczącą dolną stroną plechy (kora dolna wykształcona), sorediowana (Kukwa et al., 2021; Westberg & Arup, 2010, 2011).

Gatunek ten do niedawna był notowany jako częsty w Polsce (Fałtynowicz, 2003; Kukwa et al., 2021), jednak po opisaniu Candelariella pacifica M. Westb. & Arup (Westberg & Arup, 2011), jego częstość i rozmieszczenie w Polsce są nieznane (Kukwa et al., 2021).

13. Catillaria fungoides Etayo & van den Boom

Opracowanie: M. Kukwa

Wykaz stanowisk: ATPOL Gd-12, Beskid Śląski, Dolina Białej Wisełki, Fojtula, przy rzece, na Salix sp., 23.05.1956, leg. T. Sulma s.n., det. M. Kukwa (UGDA L-44169).

Uwagi: plecha cienka; soralia ≤0,25 mm śr., ciemnobrązowe do czarnych, wypukłe pojedyncze lub połączone, soredia kuliste, ≤20 µm śr., zewnętrzne brązowe do czarnych, wewnętrzne z bezbarwnymi lub jasnobrązowymi strzępkami; apotecja rzadko obecne, czarne (w polskim materiale nie stwierdzono). Wtórne metabolity: brak (Kukwa et al., 2017; van den Boom & Etayo, 2001).

Gatunek ten został podany z Polski z jednego stanowiska z Puszczy Białowieskiej (Kukwa et al., 2017). Nowy dla polskiej części Karpat.

14. Cliostomum corrugatum (Ach.) Fr.

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Bf-00, Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, okolice wsi Sztynort, 54.136944° N, 21.675° E, drzewa przydrożne, bardzo stara zabytkowa aleja dębowa, na korze Quercus robur, 31.08.2011, leg., det. R. Szymczyk (OLS L-794); 2. ATPOL Bf-00, Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, rezerwat Sztynort, 54.148889° N, 21.666111° E, las grądowy z przestojem starych dębów, na korze Quercus robur, 29.04.2021, leg., det. R. Szymczyk (UGDA).

Uwagi: plecha skorupiasta, cienka do grubej, ciągła, areolkowana do silnie brodawkowanej, żółtawa lub szarożółta, często z wyraźnym połyskiem; apotecja rzadkie, przylegające do plechy, 0,4–0,9(–1) mm śr., bladożółte lub woskowożółte do bladoróżowożółtych, z tarczką wklęsłą do lekko wypukłej; zarodniki dwukomórkowe, bezbarwne, wąsko elipsoidalne, proste lub lekko zakrzywione, 10–13 × 2–2,5 µm; pyknidy liczne, 0,2–0,5 mm śr., czarne, ale często bledsze wokół ostiolum, nieregularne, konidia jajowate do krótko cylindrycznych, 2–4 × 1 µm; barwienia plechy: K+ żółty, C−, KC−, P−. Wtórne metabolity: plecha z atranoryną i kwasem kaperatowym, apotecja z kwasem usninowym (Smith et al., 2009).

Cliostomum corrugatum jest wskaźnikiem niżowych lasów puszczańskich w Polsce (Czyżewska & Cieśliński, 2003; Motiejūnaitė et al., 2004), umieszczony na czerwonej liście porostów Polski w kategorii CR – Krytycznie zagrożony (Cieśliński et al., 2006). Rośnie na korze sędziwych drzew, głównie dębów, w dobrze zachowanych zbiorowiskach leśnych. Gatunek jest znany w Polsce z nielicznych stanowisk (Cieśliński, 2003a; Fałtynowicz, 2003 i lit. tam cyt.; Fałtynowicz & Kukwa, 2006; Izydorek, 2010; Kubiak, 2020; Szymczyk, 2020).

15. **Clypeococcum cetrariae* Hafellner

Opracowanie: M. Kukwa

Wykaz stanowisk: ATPOL Bc-35, Bory Tucholskie, na SW od wsi Borsk, 53.948611° N, 17.916667° E, bór sosnowy, na Cetraria islandica rosnącej na glebie, 3.05.2014, leg. M. Kukwa 12591, det. M. Kukwa (UGDA L-20229).

Uwagi: grzyb naporostowy rosnący na plechach przedstawicieli rodzaju Cetraria Ach. s. l., tworzący grupy perytecjów połączonych razem w brązową strukturę zwaną „clypeus”; ścianki perytecjów strzępkowe, brązowe w zewnętrznej części, parafizoidy rozgałęzione i anastomozujące; worki z czterema zarodnikami; zarodniki dwukomórkowe, brązowe, o brodawkowatej ściance, 13–17 × 4–6 µm, górna komórka zarodników nieznacznie szersza niż dolna (Czyżewska & Kukwa, 2009; Hafellner, 1994, 1996; Zhurbenko & Ohmura, 2019).

Gatunek ten jest znany z nielicznych stanowisk w Polsce (Bloch-Orłowska et al., 2015; Czyżewska & Kukwa, 2009; Kukwa, 2005a; Kukwa & Czarnota, 2006; Kukwa & Jabłońska, 2008).

16. Dibaeis baeomyces (L.) Rambold & Hertel

Opracowanie: M. Kossowska

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ea-19, Bory Dolnośląskie, Stara Oleszna, skarpa piaszczystej drogi przy wysypisku śmieci, 51.413278° N, 15.643556° E, na ziemi, 13.10.2019, leg., det. M. Kossowska (Kossowska-1595); 2. ATPOL Ea-19, Bory Dolnośląskie, kompleks leśny na wschód od Leszna Górnego, droga leśna w borze sosnowym, 51.472000° N, 15.701194° E, na ziemi, 3.06.2021, leg., det. M. Kossowska (Kossowska-1598).

Uwagi: porost o plesze skorupiastej, jasnoszarej, gładkiej lub podzielonej na wypukłe areolki, z charakterystycznymi kulistymi, białymi brodawkami na powierzchni; apotecja wyniesione na dość grubych i długich trzoneczkach (do 5 mm), kuliste, do ok. 4 mm śr., bladoróżowe, zwykle biało przyprószone. Wtórne metabolity: atranoryna oraz kwasy beomycesowy i skwamatowy, a czasem także barbatowy (Smith et al., 2009).

Gatunek ten rośnie na jałowej, piaszczystej lub gliniastej, kwaśnej glebie na terenach otwartych (wrzosowiska, murawy piaskowe), a także na skarpach i poboczach dróg w zbiorowiskach borowych (Wirth et al., 2013). W Polsce jest niezbyt rzadki i występuje z różną częstością na obszarze całego kraju, zarówno na niżu, jak i w górach (Fałtynowicz, 2003). Wpisany na czerwoną listę porostów zagrożonych w Polsce (Cieśliński et al., 2006) w kategorii NT – Bliskie zagrożenia. Z Borów Dolnośląskich dotychczas nie podawany – nowy da regionu.

17. *Didymocyrtis epiphyscia Ertz & Diederich s. l.

Opracowanie: M. Kukwa, A. Kowalewska

Wykaz stanowisk: ATPOL Ac-87, Pojezierze Kaszubskie, Kaszubski Park Krajobrazowy, Sianowo, przy kościele, 54.388016° N, 18.089382° E, na plesze Physcia adscendens rosnącej na Acer platanoides, 08.2020, leg. M. Kukwa 21120, A. Kowalewska, det. M. Kukwa (UGDA L-43391).

Uwagi: gatunek znany tylko w stanie anamorficznym, powoduje nekrozę zainfekowanych części gospodarza; pyknidy zagłębione w apotecjach i plesze gospodarza, czarne, okrągławe, (50–)100–150 µm śr., ścianka pyknidów brązowa, komórki konidiotwórcze 4–7 µm śr., konidia eliptyczne, bezbarwne, (3,7–)4,6–6,4(–8,0) × (2,0–)2,5–3,1(–3,5) µm. Występuje na Physcia adscendens H. Olivier, P. tenella (Scop.) DC. i Xanthoria parietina (Ertz et al., 2015).

Didymocyrtis epiphyscia s. l. jest taksonem filogenetycznie blisko spokrewnionym z D. epiphyscia s. str. Oba gatunki różnią się wielkością konidiów, które u tego ostatniego mają wymiary (4,0–)4,6–6,1(–7,8) × (3,2–)3,5–4,2(–5,0) µm, oraz zakresem gospodarzy [Physcia aipolia (Ehrh. ex Humb.) Fürnr., Ph. stellaris (L.) Nyl., Physconia distorta (With.) J. R. Laundon i Phaeophyscia orbicularis)] (Ertz et al., 2015). Ich odrębność wymaga dalszych badań, dlatego też linia filogenetyczna określana przez Ertza et al. (2015) jako D. epiphyscia s. l. nie została formalnie opisana. Didymocyrtis epiphyscia s. l. jest gatunkiem nowym dla Polski.

18. Diploschistes muscorum (Scop.) R. Sant.

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Be-70, Garb Lubawski, okolice wsi Rychnowo, 53.592778° N, 20.069444° E, żwirownia, na piasku, 19.04.2012. leg., det. R. Szymczyk (OLS L-1280); 2. ATPOL Bd-49, Równina Olsztynka, okolice wsi Florczaki, 53.851389° N, 20.021111° E, murawa kserotermiczna, na piasku, 27.06.2015, leg., det. R. Szymczyk (OLS L-1890).

Uwagi: plecha skorupiasta, ciągła do brodawkowato-arolkowanej, z białym przedpleszem, szaro-zielona do białawoszarej; apotecja do połowy zanurzone w plesze, 1–2 mm śr., z czarniawym, ale zwykle biało przyprószonym, wklęsłym dyskiem i grubym, uniesionym brzeżkiem plechowym, worki czterozarodnikowe; zarodniki murkowate, z 4–6 poprzecznymi przegrodami i 1–2 podłużnymi, początkowo bezbarwne, później brązowieją, szeroko elipsoidalne, (20–)25–35(–40) × (8–)12–15(–18) µm; barwienia plechy: K− lub K+ żółty do czerwonego, C+ czerwony, KC−, P−. Wtórne metabolity porostowe: kwasy diploschistesowy i lekanorowy (Smith et al., 2009).

W północnej części Polski gatunek znany z niewielu rozproszonych stanowisk, notowany głównie na murawach kserotermicznych lub w żwirowniach (Cieśliński, 2003a; Fałtynowicz, 1992; Fałtynowicz & Kukwa, 2006; Szymczyk, 2020; Wieczorek & Łysko, 2012).

19. Diplotomma alboatrum (Hoffm.) Flot.

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Af-93, Kraina Węgorapy, wieś Rogale, 54.281944° N, 22.122222° E, zabudowania kościelne, na zaprawie między cegłami, 20.10.2015, leg., det. R. Szymczyk (OLS L); 2. ATPOL Be-22 Wysoczyzna Jeziorańsko-Bisztynecka, wieś Międzylesie, 53.981111° N, 20.484444° E, zabudowania kościelne, na zaprawie między cegłami, 10.11.2013, leg., det. R. Szymczyk (OLS L-1687).

Uwagi: plecha skorupiasta, cienka do grubej, gładka lub spękana do ziarenkowatej, biała do ciemnoszarej; apotecja 0,3–0,8(–1,5) mm śr., zagłębione w plesze lub siedzące, tarczka płaska do wypukłej, często przyprószona; zarodniki początkowo 3-septowane, później najczęściej murkowate, brązowe, elipsoidalne, (11–)15–20(–30) × (5,5–)8–10(–17) µm. Wtórne metabolity: brak (Smith et al., 2009).

Gatunek umieszczony na czerwonej liście porostów Polski w kategorii VU – Narażony (Cieśliński et al., 2006), znany głównie z południowej części kraju (Fałtynowicz, 2003 i lit. tam cyt.). Na niżu rzadki podawany z kilku stanowisk (Fałtynowicz, 1992; Cieśliński, 2003a; Szymczyk, 2020; Szymczyk & Kukwa, 2018; Zalewska, 2012). W północnowschodniej Polsce uznany został za gatunek Krytycznie zagrożony – CR (Cieśliński, 2003b). Są to pierwsze notowania tego gatunku dla Krainy Węgorapy i Wysoczyzny Jeziorańsko-Bisztyneckiej.

20. Evernia divaricata (L.) Ach.

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: ATPOL Be-61, Równina Olsztynka, okolice wsi Zezuj, 53.642222° N, 20.341389° E, bór sosnowy, na gałązce młodego Larix decidua, 16.11.2017, det. R. Szymczyk (obserwacja w terenie).

Uwagi: plecha krzaczkowata, luźno zwisająca, do 20(–30) cm długości, obficie nieregularnie rozgałęziona, szaro- i żółtozielona, odcinki plechy 1–2 mm szerokie, nieregularnie obłe. Wtórne metabolity: kwasy diwarikatowy i usninowy (Nimis, 2016; Nowak & Tobolewski, 1975).

Gatunek bardzo rzadki w Polsce, występujący głownie w górach (Kukwa et al., 2021; Smoczyk, 2013). W północnej Polsce podawany głównie z Puszczy Białowieskiej (Cieśliński, 2003a). Wskaźnik niżowych lasów puszczańskich w Polsce (Czyżewska & Cieśliński, 2003; Motiejūnaitė et al., 2004). Porost objęty ochroną ścisłą, wymagający ustalenia stref ochronnych (Rozporządzenie Ministra Środowiska, 2014), umieszczony na czerwonej liście porostów Polski w kategorii CR – Krytycznie zagrożony (Cieśliński et al., 2006). Nowe stanowisko Evernia divaricata odnaleziono w młodniku modrzewiowym (nasadzenia porolne) na skraju boru sosnowego. Na wskazanym stanowisku obserwowano tylko pojedynczą plechę o długości około 7 cm, o bardzo dobrej kondycji, bez widocznych oznak degeneracji.

21. Fellhanera gyrophorica Sérus., Coppins, Diederich & Scheid.

Opracowanie: R. Szymczyk, M. Kukwa

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Bf-03, Pojezierze Ełckie, Puszcza Borecka, rezerwat Mazury, 54.1125° N, 22.175556° E, ols nad jeziorem Piłwąg, na korze Alnus glutinosa, 21.08.2018, leg., M. Kukwa 20105, R. Szymczyk, det. M. Kukwa (UGDA L-41598); 2. ATPOL Ad-85, Mierzeja Wiślana, okolice wsi Przebrno, 54.355556° N, 19.343333° E, las dębowy, na korze Quercus robur i Corylus avellana, 27.04.2021, leg., det. R. Szymczyk (UGDA).

Uwagi: plecha skorupiasta, wyraźna, ziarenkowata blado żółtozielona do zielonej, pokryta licznymi pyknidiami; pyknidia siedzące lub wydłużone, trzoneczkowate, różowawe do blado pomarańczowo-brązowych, C+ czerwone (kwas gyroforowy); apotecja bardzo rzadko obserwowane, siedzące, zwężone u podstawy, ciemnobrązowe, 0,3–0,7 mm śr., zarodniki bezbarwne, z 3–5 przegrodami poprzecznymi, 17–25 × 2,5–3 µm (Sérusiaux et al., 2001; Sparrius, 2002).

Wskaźnik niżowych lasów puszczańskich w Polsce (Czyżewska & Cieśliński, 2003; Motiejūnaitė et al., 2004). Związany z dobrze zachowanymi zbiorowiskami leśnymi; w Białowieskim Parku Narodowym bardzo częsty (Cieśliński, 2003a; Czerepko et al., 2021). W Polsce znany z rozproszonych stanowisk (Bielczyk et al., 2020; Fałtynowicz & Kukwa, 2006; Kubiak, 2011b; Szymczyk, 2020; Zalewska, 2012). Gatunek nowy dla Mierzei Wiślanej.

22. Halecania viridescens Coppins & P. James

Opracowanie: M. Kukwa, A. Kowalewska

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ac-47, Wysoczyzna Żarnowiecka, rezerwat przyrody Źródliska Czarnej Wody, 54.744194° N, 18.193917° E, las, na powalonej Alnus glutinosa, 26.05.2012, leg. A. Kowalewska 858, det. A. Kowalewska, M. Kukwa (UGDA L-26334); 2. ATPOL Ac-53, Pradolina Łeby i Redy, na E od wsi Wolinia, 54.611968° N, 17.565816° E, stary sad, na Salix sp., 15.07.2021, leg. M. Kukwa 22363, det. M. Kukwa (UGDA L-46295); 3. ATPOL Ac-58, Pobrzeże Kaszubskie, na SE od wsi Kąpino, 54.623403° N, 18.263583° E, drzewa przydrożne, na gałązkach Fraxinus excelsior, 11.10.2020, leg. M. Kukwa 21083, det. M. Kukwa (UGDA L-37239); 4. ATPOL Ac-89, Pojezierze Kaszubskie, Trójmiejski Park Krajobrazowy, Dolina Ewy, 54.408461° N, 18.521549° E, dawny sad, na Malus domestica, 29.02.2020, leg. M. Kukwa 20913, det. M. Kukwa (UGDA L-29958); 5. ATPOL Ac-92, Wysoczyzna Polanowska, rezerwat przyrody Dolina Huczka, 54.282611° N, 17.318750° E, skraj lasu liściastego, na Corylus avellana, 11.08.2019, leg. A. Kowalewska s.n., det. A. Kowalewska (UGDA L-28198); 6. ATPOL Ac-92, rezerwat przyrody Dolina Huczka, 54.279889° N, 17.316556° E, skraj buczyny, na Quercus sp., 11.08.2019, leg. A. Kowalewska s.n., det. A. Kowalewska (UGDA L-30932); 7. ATPOL Ac-93, Wysoczyzna Polanowska, rezerwat przyrody Skotawskie Łąki, 54.265000° N, 17.563056° E, wierzby i sosny na łące, na Salix sp., 11.04.2017, leg. M. Kukwa 19192 & 19198a, det. M. Kukwa (UGDA L-24107 & 24115); 8. ATPOL Ac-97, Pojezierze Kaszubskie, Kaszubski Park Krajobrazowy, na NE od wsi Brodnica Górna, 54.274613° N, 18.094081° E, drzewa przydrożne, na Acer platanoides, 11.08.2020, leg. M. Kukwa 21234, A. Kowalewska, det. M. Kukwa (UGDA L-43505); 9. ATPOL Ad-82, Mierzeja Wiślana, Wyspa Sobieszewska, na N od Gdańska Świbno, 54.345° N, 18.94° E, przy Przekopie Wisły, drzewa i krzewy nad rzeką, na Salix sp., 28.05.2019, leg. M. Kukwa 20210, det. M. Kukwa (UGDA L-26440); 10. ATPOL Af-88, Pojezierze Wschodniosuwalskie, Suwalski Park Krajobrazowy, Wiszące Torfowiska nad jeziorem Jaczno, 54.281112° N 22.869630° E, las z Fraxinus excelsior, na Salix sp., 07.2000, leg. M. Kukwa, K. Jando s.n., det. M. Kukwa (UGDA L-37164); 11. ATPOL Bc-23, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, przy rezerwacie Mechowisko Radość, 54.022333° N, 17.495194° E, skraj torfowiska, na Alnus glutinosa, 22.08.2014, leg. A. Kowalewska s.n., det. A. Kowalewska, M. Kukwa (UGDA L-36821); 12. ATPOL Bc-24, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, na W od wsi Przymuszewo, 53.998464° N, 17.66252° E, drzewa przydrożne, na Acer platanoides, 1.07.2021, leg. M. Kukwa 22052, det. M. Kukwa (UGDA L-45980); 13. ATPOL Bc-24, Wysoka Zaborska, 53.98464° N, 17.688854° E, drzewa przydrożne, na gałązkach Salix fragilis, 9.07.2021, leg. M. Kukwa 22131, det. M. Kukwa (UGDA L-46059); 14. ATPOL Bc-25, Bory Tucholskie, Wdzydzki Park Krajobrazowy, wyspa Sidły, 53.986278° N, 17.892222° E, na Cornus sp., 9.08.2017, leg. A. Kowalewska, M. Kukwa s.n., det. A. Kowalewska (UGDA L-31057); 15. ATPOL Bc-27, Pojezierze Starogardzkie, rezerwat przyrody Orle nad Jeziorem Dużym, 54.046111° N, 18.217222° E, Stellario-Carpinetum, na korze opadłej gałęzi dębu, 3.07.2018, leg. M. Kukwa 20023, det. M. Kukwa (UGDA L-25466); 16. ATPOL Bc-33, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, rezerwat przyrody Piecki, 53.914139° N, 17.556722° E, skraj torfowiska, na korze martwej Salix sp., 30.07.2020, leg. A. Kowalewska s.n., det. A. Kowalewska (UGDA L-36780); 17. ATPOL Bc-33, rezerwat przyrody Dolina Kulawy, 53.960134° N, 17.538668° E, las mieszany, na gałązkach Rhamnus cathartica, 19.07.2021, leg. M. Kukwa 22234, det. M. Kukwa (UGDA L-46162); 18. ATPOL Bc-33, dolina potoku Kłoniecznica, 53.94935° N, 17.504136° E, las, na Salix sp., 20.07.2021, leg. M. Kukwa 22277, det. M. Kukwa (UGDA L-46207); 19. ATPOL Bc-56, Bory Tucholskie, rezerwat przyrody Ustronie, 53.758028° N, 18.006639° E, las mieszany, na Quercus sp., 28.07.2019, leg. A. Kowalewska s.n., det. A. Kowalewska (UGDA L-28142); 20. ATPOL Bc-71, Pojezierze Północnokrajeńskie, na W od Debrzna, rezerwat przyrody Miłachowo, 53.537111° N, 17.205500° E, dąb na łące, na Quercus sp., 1.08.2020, leg. A. Kowalewska s.n., det. A. Kowalewska, M. Kukwa (UGDA L-33681); 21. ATPOL Bc-71, rezerwat przyrody Miłachowo, 53.537583° N, 17.209889° E, na Quercus sp., 1.08.2020, leg. A. Kowalewska s.n., det. A. Kowalewska (UGDA L-33704); 22. rezerwat przyrody Miłachowo, 53.537139° N, 17.212444° E, na Crategus sp., 5.07.2020, leg. A. Kowalewska s.n., det. A. Kowalewska (UGDA L-34835); 23. ATPOL Bd-43, Równina Iławska, ok. 1,7 km na S od wsi Nowa Wieś, tzw. Nowiny, 53.858333° N, 19.005556° E, skarpa z bzem czarnym i jeżynami, na Sambucus nigra, 23.11.2003, leg. M. Kukwa 2849, det. M. Kukwa (UGDA L-9198); 24. ATPOL Eg-91, Roztocze Środkowe, Zwierzyniec, 50.605000° N, 22.968611° E, drzewa przydrożne, na Salix sp., 15.09.2015, leg. M. Kukwa 17498, det. M. Kukwa (UGDA L-21764, LBL).

Uwagi: plecha epifloedyczna, areolkowana, areolki rozproszone do skupionych, wypukłe, kruche, w wiekszości przekształcające sie w soralia; soralia liczne, do ok. 0,2 mm śr., punkcikowate, oddzielone lub połączone, żywozielone do brązowozielonych (pigmentacja zewnętrznych sorediów), zewnętrzne soredia zwykle z brązowym barwnikiem, wewnętrzne zielone; apotecja niestwierdzone w materiale z Polski. Wtórne metabolity: argopsyna, czasem razem z norargopsyną, niezidendyfikowana substancja „gracilenta unknown 1” sensu Tønsberg (1992); soralia reagują od Pd na czerwono (Kukwa & Jabłońska, 2009; Tønsberg, 1992).

Gatunek ten jest rzadko notowany w Polsce (np. Bielczyk et al., 2016; Kubiak & Nowakowska, 2016; Kukwa & Jabłońska, 2009; Łubek & Kukwa, 2017a; Schiefelbein et al., 2012). Na podstawie danych prezentowanych w niniejszej pracy można stwierdzić, że jest porostem prawdopodobnie częstym, jednak z powodu niewielkich plech jest niezauważany w terenie.

23. **Heterocephalacria physciacearum* (Diederich) Millanes & Wedin

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ad-96, Wysoczyzna Elbląska, rezerwat Nowinka, 54.31° N, 19.554722° E, na skraju lasu, na Physcia stellaris rosnącej na gałęziach Quercus robur, 15.03.2017, leg., det. R. Szymczyk (UGDA); 2. ATPOL Be-40, Pojezierze Olsztyńskie, okolice Lusajn, 54.8625° N, 20.148056° E, przydrożne drzewa, na Physcia tenella rosnącej na Acer platanoides, 28.08.2016, leg., det. R. Szymczyk (UGDA); 3. ATPOL Bf-03, Pojezierze Ełckie, Puszcza Borecka, rezerwat Borki, las grądowy, na Physcia stellaris rosnącej na Populus tremula, 18.09.2012, leg., det. R. Szymczyk (UGDA).

Uwagi: grzyb naporostowy rosnący na owocnikach i plesze gatunków z rodzaju Heterodermia, Physcia i Physconia, powodujący powstawanie galasów 0,1–1,2 mm śr.; owocniki i galasy różowe, jasnobrązowe, czerwonobrązowe, szarobrązowe do prawie czarnych; podstawki jednokomórkowe, cylindryczne 24–55 × 5–7 µm; bazydiospory 7,5–11 × 3,5–6,5 µm (Czyżewska & Kukwa, 2009; Diederich, 1996).

Gatunek grzyba naporostowego rzadko podawany z Polski (Czyżewska & Kukwa, 2009).

24. Hypogymnia farinacea Zopf

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Bd-38, Pojezierze Dzierzgońsko-Morąskie, rezerwat Niedźwiedzie Wielkie, las liściasty, na opadłej gałęzi Quercus robur, 1.11.2015, det., R. Szymczyk (obserwacja w terenie); 2. ATPOL Bd-06, Wysoczyzna Elbląska, okolice wsi Wilkowo, 54.163889° N, 19.533611° E, drzewa przydrożne, na korze Sorbus sp., 12.08.2017, det. R. Szymczyk (obserwacja w terenie).

Uwagi: plecha listkowata, przylegająca, do 5 cm śr., powierzchnia łatek szara do brązowoszarej, pomarszczona, matowa; soralia białawe, tworzące się na powierzchni łatek; dolna strona czarna; barwienia plechy: kora K+ żółty, miąższ C−, K−, KC+ czerwony, Pd−. Wtórne metabolity: atranoryna, chloroatranoryna, kwas fyzodowy i kwas 3-hydroksyfyzodowy (Smith et al., 2009).

Hypogymnia farinacea znana jest z rozproszonych stanowisk w całym kraju (Czyżewska, 2020; Fałtynowicz, 2003 i lit. tam cyt.; Fałtynowicz & Kukwa, 2006). Porost ten jest objęty ochroną ścisłą (Rozporządzenie Ministra Środowiska, 2014) i umieszczony na czerwonej liście porostów Polski w kategorii VU – Narażony (Cieśliński et al., 2006).

25. Jamesiella anastomosans (P. James & Vězda) Lücking, Sérus. & Vězda

Opracowanie: M. Kukwa

Wykaz stanowisk: ATPOL Bc-33, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, rezerwat przyrody Dolina Kulawy, 53.959334° N, 17.538705° E, las mieszany, przy torfowisku, na drewnie martwego Juniperus communis, 19.07.2021, leg. M. Kukwa 22226, det. M. Kukwa (UGDA L-46154).

Uwagi: plecha cienka, ciągła, gładka lub brodawkowata, szarawa lub niebieskawa; hyfofory (ang. hyphophores) cienkie, jasne, szarawe lub zielonawe, przeźroczyste na szczycie, proste lub rozgałęzione; apotecja ok. 0,2–0,4 mm śr., pomarańczowoczerwone do prawie czarnych, brzeżek gładki lub pofałdowany, worki najczęściej z ośmioma zarodnikami; zarodniki 20–30 × 6–13 µm, murkowate (Smith et al., 2009).

Porost ten jest bardzo rzadko notowany w Polsce (Czarnota & Kukwa, 2006; Czyżewska; 2020; Łubek, 2009a, 2012b; Łubek & Kukwa, 2017a). Nowy dla Pomorza Gdańskiego i Pomorza Zachodniego.

26. Lecanora pannonica Szatala

Opracowanie: M. Kukwa

Wykaz stanowisk: ATPOL Bd-43, Równina Iławska, Straszewo, ceglany mur przy kościele, 53.820556° N, 19.040833° E, na cegle, 2.07.1996, leg. M. Kukwa s.n., det. M. Kukwa (UGDA L-20044).

Uwagi: plecha skorupiasta, szara, czasem z niebieskim odcieniem, gruba i areolkowana, areolki plechy skupione; soralia koliste lub nieregularne, ograniczone, powstające na szczytach areolek, wypukłe, płaskie lub wklęsłe, zewnętrzne soredia szare do niebieskoszarych; owocniki rzadkie, 0,8–1,5 mm śr., brzeżek plechowy gruby, szary (czasem czerniejący przy tarczce), tarczka brązowa, nieprzyprószona, epitecjum brązowe, z drobnymi kryształkami (typ chlarotera); zarodniki jednokomórkowe, bezbarwne, 9–15 × (5–)6,3–7,5 µm. Wtórne metabolity: atranoryna, gangaleoidina, kwas rokcellowy (Kukwa & Kubiak, 2007; Smith et al., 2009).

Gatunek ten posiada nieliczne stanowiska w Polsce (Kossowska & Szczepańska, 2020; Kukwa, 2010; Kukwa et al., 2014; Kukwa & Kubiak, 2007; Kukwa & Zduńczyk, 2011; Szczepańska, 2015). W północnej części kraju notowany jest tylko na cegłach starych zabudowań (Kukwa, 2010; Kukwa et al., 2014; Kukwa & Kubiak, 2007; Kukwa & Zduńczyk, 2011).

27. Lecanora quercicola Coppins & P. James

Opracowanie: M. Kukwa

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ad-81, Mierzeja Wiślana, Gdańsk, ul. Kontenerowa, 54.386389° N, 18.708611° E, wydmy, na drewnie, 7.05.2013, leg. M. Kukwa 12134, det. M. Kukwa (UGDA L-19307); 2. ATPOL Bc-24, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, Wysoka Zaborska, 53.984776° N, 17.689427° E, drzewa przydrożne, na Populus nigra, 9.07.2021, leg. M. Kukwa 22107, det. M. Kukwa (UGDA L-46035).

Uwagi: gatunek należy do grupy Lecanora saligna; cechą diagnostyczną są macroconidia o wymiarach 8–10 × 2,5–3,5 µm. Wtórne metabolity: kwasy isousninowy i neousninowy (Smith et al., 2009; van den Boom & Brand, 2008).

Gatunek ten posiada tylko trzy notowania na terenie kraju (Bloch-Orłowska et al., 2015; Czyżewska, 2020; Flakus & Kukwa, 2009).

28. Lendemeriella lucifuga (G. Thor) S. Y. Kondr. (syn. Caloplaca lucifuga G. Thor)

Opracowanie: M. Kukwa

Wykaz stanowisk: ATPOL Bc-33, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, Laska, 53.929782° N, 17.5244° E, pomnik przyrody Dąb Łokietka, na Quercus robur, 28.06.2021, leg. M. Kukwa 21912, det. M. Kukwa (UGDA L-45838).

Uwagi: plecha endofloedyczna lub epifloedyczna i cienka w części niesorediowanej; soralia liczne, płaskie, wklęsłe lub wypukłe, żółto- do pomarańczowo-brunatnych; owocniki nieznane. Wtórne metabolity: antrachinony (parietyna jako dominujący metabolit), soralia K+ purpurowe (Kubiak & Zalewska, 2009; Smith et al., 2009).

Lendemeriella lucifuga została podana zaledwie z kilkunastu stanowisk w północnej Polsce (Cieśliński, 2003a; Kubiak, 2011a; Kubiak & Osyczka, 2020; Kubiak et al., 2016; Kubiak & Zalewska, 2009; Zalewska, 2012). Gatunek nowy dla Pomorza Gdańskiego.

29. Lobaria pulmonaria (L.) Hoffm.

Opracowanie: R. Kościelniak

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Gf-67, Bieszczady Zachodnie, Park Krajobrazowy Doliny Sanu, góra 982 m n.p.m. na SE od Magury Stuposiańskiej, 49.15578° N, 22.65609° E, 949 m n.p.m., na korze buka w buczynie karpackiej, 10.09.2019, det. R. Kościelniak (obserwacja w terenie); 2. ATPOL Gf-59, Bieszczady Zachodnie, Park Krajobrazowy Doliny Sanu, góra Kosowiec, pod szczytem, 49.18242° N, 22.65096° E, 920 m n.p.m, na korze buka w buczynie karpackiej, 28.05.2019, det. R. Kościelniak (obserwacja w terenie); 3. ATPOL Gg-70, Bieszczady Zachodnie, Bieszczadzki Park Narodowy, dolina potoku Halicz, 49.05888° N, 22.80795° E, 830 m n.p.m., na korze jawora w buczynie karpackiej, 9.04.2021, det. R. Kościelniak (obserwacja w terenie).

Uwagi: plecha listkowata, duża, do 30(50) cm średnicy, głęboko wcinana z szerokimi zatokami, szarozielona, jasnobrunatna do zielonobrunatnej, po zmoczeniu żywo-zielonooliwkowa, powierzchnia plechy siateczkowato-dołeczkowana, u starszych okazów często obecne izydiowe soredia; owocniki typu apotecjum obserwowane bardzo rzadko. Wtórne metabolity: kwasy stiktowy, konstiktowy, norstiktowy, kryptostiktowy oraz salazynowy (Smith et al., 2009).

Gatunek chroniony w Polsce, wymagający tworzenia stref ochronnych, wymarły na znacznych obszarach kraju. W Bieszczadach zachowała się duża populacja, szczególnie w Bieszczadzkim Parku Narodowym i w najbliższej części jego otuliny (Kościelniak, 2013; Kościelniak et al., 2019).

30. Melanohalea exasperata (De Not.) O. Blanco, A. Crespo, Divakar, Essl., D. Hawksw. & Lumbsch

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ad-86, Mierzeja Wiślana, Nadleśnictwo Elbląg, 54.401944° N, 19.510833° E, dęby rosnące przy leśnej drodze, na opadłych gałęziach Quercus robur, 19.04.2021, det. R. Szymczyk (obserwacja w terenie); 2. ATPOL Ad-87, Wybrzeże Staropruskie, Dolina Baudy, 54.359444° N, 19.720278° E, drzewa przydrożne, na opadłych gałęziach Tilia cordata, 21.06.2017, det. R. Szymczyk (obserwacja w terenie); 3. ATPOL Bd-16, Wysoczyzna Elbląska, Nadleśnictwo Elbląg, leśnictwo Dębica, oddział leśny 416, 54.118889° N, 19.558056° E, buczyna, na opadłych gałęziach Fagus sylvatica, 20.04.2020, det. R. Szymczyk (obserwacja w terenie).

Uwagi: plecha listkowata, 2–3(–6) cm śr., rozetkowata lub nieregularna, przylegająca do podłoża, oliwkowa lub oliwkowo brązowa do ciemnobrązowej, pokryta licznymi, krótkimi brodawkami; dolna strona plechy czarna, z prostymi chwytnikami; apotecja częste 1–4(–5) mm śr., z grubym brzeżkiem pokrytym brodawkami; zarodniki 9–12 × 5–6 µm. Wtórne metabolity: brak (Smith et al., 2009).

Gatunek objęty ochroną ścisłą (Rozporządzenie Ministra Środowiska, 2014), umieszczony na czerwonej liście porostów Polski w kategorii CR – Krytycznie zagrożony (Cieśliński et al., 2006). W kraju znany z nielicznych, rozproszonych stanowisk (Cieśliński, 2003a; Czyżewska, 2020; Fałtynowicz, 2003 i lit. tam cyt.; Fałtynowicz & Kukwa, 2006; Szymczyk, 2020). Na badanych stanowiskach plechy zaobserwowano na opadłych gałęziach. Być może gatunek ten jest częstszy, jednak jego obserwacja jest utrudniona z racji wysokości, na jakiej rośnie na drzewach.

31. Menegazzia terebrata (Hoffm.) A. Massal.

Opracowanie: R. Kościelniak

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Gf-59, Bieszczady Zachodnie, Park Krajobrazowy Doliny Sanu, Stuposiany, wschodnie zbocze Magury Stuposiańskiej, 49.17016° N, 22.66688° E, 625 m n.p.m., na korze buka w buczynie karpackiej, 11.04.2019, det. R. Kościelniak (obserwacja w terenie); 2. ATPOL Gf-59, Bieszczady Zachodnie, Park Krajobrazowy Doliny Sanu, Otryt, 49.24108° N, 22.58917° E, 580 m n.p.m., na korze buka w buczynie karpackiej, 1.07.2005, det. R. Kościelniak (obserwacja w terenie); 3. ATPOL Gg-57, Bieszczady Zachodnie, Park Krajobrazowy Doliny Sanu, Otryt, 49.24662° N, 22.59439° E, 720 m n.p.m., na korze buka w buczynie karpackiej, 1.07.2005, det. R. Kościelniak (obserwacja w terenie); 4. ATPOL Gf-58, Bieszczady Zachodnie, Park Krajobrazowy Doliny Sanu, Zatwarnica, dolina potoku Hylaty, 49.19640° N, 22.55496° E, 640 m n.p.m., na korze zwalonego buka w buczynie karpackiej, 10.05.2020, det. R. Kościelniak (obserwacja w terenie).

Uwagi: plecha listkowata, zwykle rozetkowata, przylegająca do podłoża, do 10 cm średnicy, głęboko podzielona, o odcinkach do 1–3 mm szerokości, szara, srebrzystoszara lub szarozielonawa o wydrążonym miąższu, na powierzchni plechy liczne, koliste lub wydłużone otworki; dolna strona plechy czarna (na obwodzie brunatna), pomarszczona, bez chwytników; soralia zwykle obecne, guzikowate, owocniki (apotecja) bardzo rzadkie. Wtórne metabolity: kwasy stiktowy, konstiktowy, norstiktowy, menegaziowy oraz atranoryna (Smith et al., 2009).

Gatunek leśny, wskaźnik naturalności lasów, w Polsce na granicy wymarcia. W Bieszczadzkim Parku Narodowym dość licznie zachowany, poza nim na terenie całych Bieszczadów notowany tylko na pojedynczych stanowiskach (Kościelniak, 2013; Kościelniak et al., 2019).

32. Micarea isidioprasina van den Boom, Guzow-Krzemińska, Sérusiaux & Kukwa

Opracowanie: M. Kukwa

Wykaz stanowisk: ATPOL Ac-86, Pojezierze Kaszubskie, Kaszubski Park Krajobrazowy, rezerwat Kurze Grzędy, oddział leśny nr 134k, Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, na Sorbus aucuparia, 27.05.2005, leg. M. Kukwa 4303, det. M. Kukwa (UGDA L-29919).

Uwagi: gatunek należy do grupy Micarea prasina; plecha izydiowana, izydia rozgałęzione, zielone lub oliwkowozielone (K+ fioletowe, obecny pigment Sedifolia-grey); apotecja rzadkie, białe do beżowych, epihymenium, hymenium i hypotecjum bezbarwne; zarodniki jedno- lub dwukomórkowe, 11–14 × 3,5–4,5 µm. Wtórne metabolity: kwas mikareowy (Guzow-Krzemińska et al., 2019).

Micarea isidioprasina została niedawno opisana i była do tej pory podawana tylko z Puszczy Białowieskiej i Roztocza (Guzow-Krzemińska et al., 2019). Gatunek nowy dla Pomorza Gdańskiego i Pomorza Zachodniego.

33. Micarea pauli Guzow-Krzemińska, Łubek & Kukwa

Opracowanie: M. Kukwa

Wykaz stanowisk: ATPOL Ac-86, Pojezierze Kaszubskie, Kaszubski Park Krajobrazowy, rezerwat Kurze Grzędy, przy linii oddziałowej pomiędzy oddziałami nr 102h i 102j, pomiędzy jeziorkami nazywanymi Bule Oko, Vaccinio uliginosi-Pinetum, na martwym Fagus sylvatica, 26.05.2005, leg. M. Kukwa 4147, det. M. Kukwa (UGDA L-39295).

Uwagi: gatunek należy do grupy Micarea prasina; plecha izydiowana, izydia rozgałęzione, zielone lub oliwkowozielone; apotecja bardzo rzadkie, szare do szarobeżowych, epihymenium częściowo oliwkowobrunatne (K+ fioletowe, C+ fioletowe, obecny pigment Sedifolia-grey), hymenium i hypotecjum bezbarwne; zarodniki jedno- lub dwukomórkowe, 7–13 × 3,5–4,5 µm. Wtórne metabolity: kwas metoksymikareowy (Guzow-Krzemińska et al., 2019).

Micarea pauli została niedawno opisana i była do tej pory notowana tylko w Puszczy Białowieskiej (Guzow-Krzemińska et al., 2019). Gatunek nowy dla Pomorza Gdańskiego i Pomorza Zachodniego.

34. **Minutoexcipula mariana* V. Atienza

Opracowanie: M. Kukwa

Wykaz stanowisk: ATPOL Bc-24, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, na NE od wsi Wysoka Zaborska, 53.98811° N, 17.686369° E, drzewa przydrożne, na plesze Ochrolechia turneri rosnącej na Acer platanoides, 9.07.2021, leg. M. Kukwa 22093, det. M. Kukwa (UGDA L-46021).

Uwagi: grzyb naporostowy rosnący na przedstawicielach rodzaju Ochrolechia A. Massal. i Pertusaria DC.; konidiomata przypominające sporodochia, początkowo zamknięte, później wklęsłe i otwarte na szczycie, ścianka pseudoparenchymatyczna, konidiofory najczęściej nierozgałęzione, komórki konidiotwórcze prawie bezbarwne, 5–6 × 1,5–2 µm, konidia 6–7 µm długie, brązowe, dwukomórkowe, z gładka ścianą i uciętą nasadą (Atienza, 2002; Diederich, 2003; Łubek & Kukwa, 2017b).

Gatunek ten był do tej pory podany w Polsce tylko z Puszczy Białowieskiej (Łubek & Kukwa, 2017b). Gatunek nowy dla Pomorza Gdańskiego i Pomorza Zachodniego.

35. Ochrolechia alboflavescens (Wulfen) Zahlbr.

Opracowanie: M. Kukwa

Wykaz stanowisk: ATPOL Bc-43, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, na W od wsi Kopernica, Czerwona Struga, 53.785393° N, 17.486409° E, stare dęby na łące, na Quercus robur, 26.05.2021, leg. M. Kukwa 21639, det. M. Kukwa (UGDA L-45566).

Uwagi: plecha gruba, rzadziej cienka, pofałdowana, grubo brodawkowata lub areolkowana, często spękana, szara, żółtoszara do brązowoszarej; soralia liczne w okazach bez owocników (w okazach z owocnikami czasem nieliczne), zwykle ograniczone, rzadziej łączące się razem, koliste lub nieregularne, wypukłe lub kraterowate, zwykle białe lub białoszare; apotecja rzadkie, do 3 mm śr., brzeżek plechowy gładki lub pofałdowany, bez sorediów lub czasem częściowo sorediowany, worki najczęściej z dwoma lub czterema zarodnikami (rzadziej do ośmiu zarodników w jednym worku); zarodniki bezbarwne, cienkościenne, 25–57 × (10–)20–38 µm. Wtórne metabolity: kwasy wariolarowy, lichesterynowy i protolichesterynowy (bardzo rzadko nie jest produkowany), niezidentyfikowane substancje „microstictoides unknowns 1–2” sensu Kukwa (2008) (czasem niewykrywalne) (Kukwa, 2008, 2011).

Ochrolechia alboflavescens jest gatunkiem rzadkim w kraju (Kukwa, 2008, 2011), który został umieszony w kategorii Krytycznie zagrożone (CR) na czerwonej liście porostów Polski (Cieśliński et al., 2006). Najwięcej stanowisk tego porostu znanych jest z północno-wschodniej Polski (Kukwa, 2008, 2011). Na Pomorzu Gdańskim znany jest z kilku notowań skupionych głównie w rezerwatach Kurze Grzędy i Staniszewskie Błoto (Kukwa, 2008).

36. Parmelia submontana Nádv.

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ad-96, Wysoczyzna Elbląska, okolice wsi Pagórki, 54.249167° N, 19.521667° E, drzewa przydrożne, na korze Tilia cordata, 20.07.2013, det. R. Szymczyk (obserwacja w terenie); 2. ATPOL Af-86, Pojezierze Zachodniosuwalskie, okolice wsi Dubeninki, 54.283056° N, 22.5425° E, drzewa przydrożne, na korze Tilia cordata, 15.07.2015, det. R. Szymczyk (obserwacja w terenie); 3. ATPOL Af-87, Pojezierze Wschodniosuwalskie, okolice wsi Żytkiejmy, 54.338333° N, 22.711389° E, drzewa przydrożne, na korze Betula pendula, 16.07.2015, det. R. Szymczyk (obserwacja w terenie); 4. ATPOL Af-95, Pojezierze Zachodniosuwalskie, okolice wsi Babki 54.23° N, 22.4225° E, drzewa przydrożne, na korze Sorbus intermedia, 24.09.2012, det. R. Szymczyk (obserwacja w terenie); 5. ATPOL Af-95, Szeskie Wzgórza, okolice wsi Górne, 54.249722° N, 22.412778° E, drzewa przydrożne, na korze Acer platanoides i Fraxinus exelsior, 25.09.2012, det. R. Szymczyk (obserwacja w terenie); 6. ATPOL Bd-08, Równina Warmińska, okolice wsi Nowica, 54.182222° N, 19.8° E, drzewa przydrożne, na korze Quercus robur, 11.09.2020, det. R. Szymczyk (obserwacja w terenie).

Uwagi: plecha listkowata, luźno związana z podłożem, odcinki plechy zwisające, wydłużone, z podwiniętymi brzegami, zielonkawoszare; pseudocyfele białe, wydłużone, tworzące się na brzegach i powierzchni odcinków plechy; soralia koliste do wydłużonych, soredia izydiowe; dolna strona plechy czarna, chwytniki proste do rozgałęzionych; barwienia: kora K+ żółty; miąższ K+ żółty przechodzący w czerwony, P+ pomarańczowy. Wtórne metabolity: atranoryna, kwasy salazynowy oraz konsalazynowy (Kukwa et al., 2021).

Parmelia submontana to porost rzadki w Polsce, podawany z rozproszonych stanowisk (Ossowska, 2016). Gatunek objęty ochroną ścisłą (Rozporządzenie Ministra Środowiska, 2014), umieszczony na czerwonej liście porostów Polski w kategorii VU – Narażony (Cieśliński et al., 2006). Z obszaru północno-wschodniej Polski gatunek ten jest znany głównie z obszarów leśnych (Cieśliński, 2003a; Zalewska, 2012). Nowe stanowiska zlokalizowane są na drzewach przydrożnych w terenie otwartym.

37. Parmotrema perlatum (Huds.) M. Choisy

Opracowanie: M. Smoczyk, M. Kukwa

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Da-03, Pojezierze Łagowskie, rezerwat przyrody „Mokradła Sułowskie”, W brzeg zbiornika Moczar, 52.3677° N, 14.7189° E, wys. 70 m n.p.m., na pochylonym pniu Salix cinerea w zaroślach wierzbowych, 27.02.2016, leg. M. Smoczyk 6571, det. M. Smoczyk, rev. M. Kukwa (UGDA L-25167); 2. ATPOL Da-03, Pojezierze Łagowskie, rezerwat przyrody „Mokradła Sułowskie”, przesmyk między dwoma częściami zbiornika Moczar, 52.3698° N, 14.7187° E, wys. 65 m n.p.m., na Betula pendula, 4.01.2016, leg. M. Smoczyk 6411, det. M. Smoczyk, rev. M. Kukwa (UGDA L-25169); 3. ATPOL Ca-93, Pojezierze Łagowskie, rezerwat przyrody „Mokradła Sułowskie”, E brzeg zbiornika Moczar, 52.3735° N, 14.7186° E, wys. 65 m n.p.m., na Populus nigra, 24.10.2015, leg. M. Smoczyk 6257, det. M. Smoczyk, rev. M. Kukwa (UGDA L-25170); 4. ATPOL Da-03, Pojezierze Łagowskie, rezerwat przyrody „Mokradła Sułowskie”, W brzeg zbiornika Moczar, 52.3699° N, 14.7170° E, wys. 70 m n.p.m., na Betula pendula, 13.06.2015, leg. M. Smoczyk 5560, det. M. Smoczyk, rev. M. Kukwa (UGDA L-25168); 5. ATPOL Da-04, Równina Torzymska, Rzepinek, koło zabudowań tartaku, 52.3268° N, 14.8324° E, wys. 50 m n.p.m., na dolnej gałęzi Malus domestica, 14.04.2021, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie, dokumentacja fotograficzna), rev. M. Kukwa; 6. ATPOL Da-25, Równina Torzymska, 1,4 km na NE od kościoła w Gęstowicach, przy drodze leśnej, 52.1538° N, 14.9252° E, wys. 100 m n.p.m., na pniu Quercus robur rosnącego przy drodze leśnej, 19.03.2020, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie, dokumentacja fotograficzna).

Uwagi: plecha listkowata, szara, odcinki plechy do 10 mm szerokości, głęboko wcinane, często zachodzące na siebie, o brzegach równych lub pofałdowanych i nieco wzniesionych, rzęski na brzegach odcinków obecne, czarne, do 2 mm długości; soralia najczęściej brzeżne, rzadziej na powierzchni odcinków blisko ich brzegu; dolna strona plechy z szerokim pasem bez chwytników na brzegu, czarna, brązowa na obwodzie, gładka lub pomarszczona. Wtórne metabolity: atranoryna, kompleks kwasu stiktowego (Nowak & Tobolewski, 1975; Smith et al., 2009).

Parmotrema perlatum jest gatunkiem krytycznie zagrożonym w Polsce (kategoria CR; Cieśliński et al., 2006) i objętym ochroną ścisłą, a jego stanowiska wymagają ustalenia strefy ochronnej (Rozporządzenie Ministra Środowiska, 2014). Porost ten rośnie głównie na pniach i gałęziach drzew liściastych, rzadziej na skałach krzemianowych i jest gatunkiem wrażliwym na zanieczyszczenie powietrza (Smith et al., 2009). Parmotrema perlatum jest gatunkiem bardzo rzadkim w Polsce i jak dotąd takson ten był notowany głównie w południowo-wschodniej części kraju (Roztocze i Bieszczady) (Jabłońska et al., 2009; Kościelniak, 2013), a pojedyncze stanowiska znane są również z północnej i centralnej Polski (Łubek, 2009b, 2012b). Na większości znanych krajowych stanowisk gatunek ten był obserwowany przed 1970 rokiem. Prezentowane epifityczne stanowiska na Pojezierzu Lubuskim są pierwszymi obserwacjami tego gatunku z zachodniej Polski. Parmotrema perlatum jest w ostatnich latach coraz częściej notowana również w krajach ościennych, np. w Republice Czeskiej (Malíček, 2016; Šoun et al., 2017; Vondrák & Liška, 2010), Białorusi (Tsurykau et al., 2015), czy Niemczech (Rätzel et al., 2003), co może świadczyć o poszerzaniu zasiegu tego gatunku. Warto podkreślić, że na niektórych, przedstawionych tutaj stanowiskach P. perlatum rośnie w drzewostanach gospodarczych.

38. Protoparmelia hypotremella Herk, Spier & V. Wirth

Opracowanie: M. Kukwa, R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Bd-43, Równina Iławska, 2 km na W od wsi Straszewo, drzewa przydrożne, na Fraxinus excelsior, 1.03.1998 & 25.09.1997, leg. M. Kukwa s.n., det. M. Kukwa (UGDA L-10048 & 10050); 2. ATPOL Bd-43, Równina Iławska, Pułkowice, drzewa przydrożne, na Fraxinus excelsior, 31.08.1997, leg. M. Kukwa s.n., det. M. Kukwa (UGDA L-10049); 3. ATPOL Bd-44, Pojezierze Iławskie, 0,5 km na SE od wsi Balewo, 53.863333° N, 19.260278° E, drzewa przydrożne, na Fraxinus excelsior, 31.05.2013, leg. M. Kukwa 12191, det. M. Kukwa (UGDA L-19360); 4. ATPOL Bd-63, Równina Iławska, leśnictwo Polno-Jeziorki, okolice Kwidzyna, na Fagus sylvatica, 11.09.1957, leg. T. Sulma s.n., det. M. Kukwa (UGDA L-36301); 5. ATPOL Bf-13, Pojezierze Ełckie, Puszcza Borecka, rezerwat przyrody Mazury, nad jeziorem Łaźno, 54.104944° N, 22.199222° E, Tilio-Carpinetum, na Betula pendula, 22.08.2018, leg. M. Kukwa 20111, R. Szymczyk, det. M. Kukwa (UGDA L-41604).

Uwagi: plecha łuseczkowato-areolkowana, areolki plechy częściowo podobne do izydiów, szara do jasno oliwkowej, areolki plechy ok. 0,2 mm szerokie, jaśniejsze na brzegach. Wtórne metabolity: kwas lobarowy (Aptroot et al., 1997).

Jest to porost rzadko notowany w Polsce (np. Fałtynowicz, 2003; Kubiak, 2005, 2009, 2013; Kubiak et al., 2010; Kukwa, 2005b; Szymczyk, 2020; Szymczyk & Zalewska, 2008). Na Pomorzu Gdańskim gatunek ten znany był do tej pory tylko z jednego stanowiska (Kukwa, 2005b). Notowania ze wsi Straszewo i Pułkowice (Równina Iławska) były wcześniej publikowane jako Pertusaria coronata (Ach.) Th. Fr. var. isidiifera (Erichsen) Almb. (Kukwa, 2000a).

39. Psilolechia clavulifera (Nyl.) Coppins

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: ATPOL Bd-06, Wysoczyzna Elbląska, Nadleśnictwo Elbląg, leśnictwo Dębica, dolina Srebrnego Potoku, 54.175556° N, 19.471944° E, buczyna, szyja korzeniowa i wystające korzenie Fagus sylvatica, 2.04.2008, leg., det. R. Szymczyk (OLS L-697).

Uwagi: plecha skorupiasta, ziarenkowata do ziarenkowato-brodawkowatej, białoszara, zielonoszara lub żółtoszara; apotecja wypukłe do prawie kulistych, zagłebione w plesze, 0,1–0,3(–0,4) mm śr., z ciemnobrązową do niebieskoczarnej, wypukłą tarczką; zarodniki bezbarwne, jednokomórkowe, 4–7 × 1,2–2 µm, silnie zwężone w jednym końcu, stożkowate (tzw. goździkowate); pyknidy częste, konidia podłużne, 7–15 × 2–2,3 µm. Wtórne metabolity: brak (Smith et al., 2009).

Gatunek znany głównie z obszarów górskich, gdzie zasiedla wykroty, tarcze korzeniowe wywróconych drzew, głazy, glebę i drobne kamienie (Czarnota & Kukwa, 2008b). Na północy kraju bardzo rzadki, znany między innymi z Puszczy Białowieskiej (Cieśliński, 2003a) i z Wysoczyzny Jeziorańsko-Bisztynieckiej (Kubiak et al., 2014). Gatunek nowy dla Pobrzeża Gdańskiego.

40. Punctelia subrudecta (Nyl.) Krog

Opracowanie: M. Smoczyk, K. Markiewicz, M. Adamski

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ca-83, Pojezierze Łagowskie, rezerwat przyrody „Pamięcin”, 52.4664° N, 14.6663° E, wys. 65 m n.p.m., na dolnych gałęziach Quercus robur w zaroślach, 15.01.2018, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 2. ATPOL Ca-92, Lubuski Przełom Odry, Słubice, część północna rezerwatu przyrody „Łęgi koło Słubic”, 52.3623° N, 14.5598° E, wys. 20 m n.p.m., na gałęzi w koronie powalonego Quercus robur w łęgu, razem z P. jeckeri, 12.03.2018, det. M. Smoczyk, M. Adamski (obserwacja w terenie); 3. ATPOL Ca-93, Pojezierze Łagowskie, Sułów, część północna rezerwatu przyrody „Mokradła Sułowskie”, 52.3817° N, 14.7145° E, wys. 63 m n.p.m., na pniu martwej Betula pendula w olsie, 10.04.2016, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 4. ATPOL Ca-93, Pojezierze Łagowskie, Sułów, część północna rezerwatu przyrody „Mokradła Sułowskie”, 52.3769° N, 14.7148° E, wys. 65 m n.p.m., na powalonym pniu Populus sp., 20.03.2016, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 5. ATPOL Ca-95, Pojezierze Łagowskie, lasy między wsiami Połęcko i Wystok, 52.3859° N, 14.9165° E, wys. 83 m n.p.m., odłamana gałąź przydrożnego jawora Acer pseudoplatanus, 9.11.2019, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 6. ATPOL Ca-95, Pojezierze Łagowskie, lasy między wsiami Połęcko i Wystok, 52.3790° N, 14.9183° E, wys. 88 m n.p.m., na pniu Quercus robur w młodniku dębowym, 9.11.2019, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 7. ATPOL Da-02, Lubuski Przełom Odry, Świecko, 0,6 km na N od mostu granicznego na Odrze, 52.3217° N, 14.5818° E, wys. 24 m n.p.m., na gałęziach Prunus spinosa w przydrożnych zaroślach, 15.02.2018, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 8. ATPOL Da-02, Lubuski Przełom Odry, Świecko, 52.3077° N, 14.5858° E, wys. 27 m n.p.m., na pniach Quercus robur i Salix alba w resztkach łęgu nadrzecznego, 4.03.2021, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 9. ATPOL Da-03, Równina Torzymska, rezerwat przyrody „Mokradła Sułowskie”, południowy kraniec zbiornika Moczar, 52.3668° N, 14.7198° E, wys. 63 m n.p.m., na dolnej gałęzi Quercus robur rosnącego na brzegu kultury sosnowej, 30.01.2016; na pniu Alnus glutinosa w olsie, 5.03.2016, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 10. ATPOL Da-03, Równina Torzymska, przy drodze leśnej między wsiami Sułów i Sułówek, 52.3681° N, 14.7252° E, wys. 66 m n.p.m., kilka plech na dolnych gałęziach Larix decidua, 30.01.2016, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 11. ATPOL Da-03, Równina Torzymska, między Gajcem i Sułowem, 52.3630° N, 14.7269° E, wys. 64 m n.p.m., kilka plech na gałęziach wykarczowanych starych krzewów Prunus spinosa na polanie leśnej, 30.01.2016, det. M. Smoczyk (Smoczyk 6464); 12. ATPOL Da-03, Równina Torzymska, Sułówek, niedaleko Jeziora Sułek, 52.3530° N, 14.7046° E, wys. 43 m n.p.m., kilka plech na opadłej gałęzi Quercus petraea, 13.02.2016, leg., det. M. Smoczyk (Smoczyk 6511); 13. ATPOL Da-03, Równina Torzymska, Kunowice, 52.3613° N, 14.6618° E, wys. 54 m n.p.m., na pniu ściętego Quercus robur na zrębie, 11.11.2020, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 14. ATPOL Da-03, Równina Torzymska, Nowe Biskupice, 52.3659° N, 14.6714° E, wys. 45 m n.p.m., na pniu martwego Crataegus sp. rosnącego przy drodze leśnej, 27.12.2019, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 15. ATPOL Da-03, Równina Torzymska, Zielony Bór, 52.2903° N, 14.7064° E, wys. 40 m n.p.m., na pniu Quercus petraea rosnącego w acydofilnej dąbrowie, 28.03.2020, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 16. ATPOL Da-04, Równina Torzymska, Rzepinek, 52.3220° N, 14.8423° E, wys. 53 m n.p.m., na pniu Quercus robur rosnącego w alei wzdłuż drogi gruntowej, 9.03.2021, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 17. ATPOL Da-04, Równina Torzymska, Jerzmanice Lubuskie, 52.3049° N, 14.8760° E, wys. 66 m n.p.m., na pniu młodego drzewa Quercus petraea rosnącego przy drodze leśnej, 6.11.2020, det. M. Smoczyk, K. Markiewicz (obserwacja w terenie); 18. ATPOL Da-04, Równina Torzymska, Jerzmanice Lubuskie, 52.3032° N, 14.8644° E, wys. 64 m n.p.m., na pniach i gałęziach Quercus petraea rosnących w młodniku dębowym, 23.11.2019, det. K. Markiewicz (obserwacja w terenie); 19. ATPOL Da-04, Równina Torzymska, Jezioro Długie koło Rzepina, 52.3336° N, 14.8598° E, wys. 57 m n.p.m., obłamana gałąź Quercus robur, 5.04.2021, det. K. Markiewicz (obserwacja w terenie); 20. ATPOL Da-04, Równina Torzymska, Rzepin, ulica Poznańska, 52.3393° N, 14.8585° E, wys. 65 m n.p.m., na pniu powalonego Fraxinus excelsior przy ścieżce spacerowej nad Jezioro Długie, 7.04.2021, det. K. Markiewicz (obserwacja w terenie); 21. ATPOL Da-04, Równina Torzymska, Rzepin, las między ulicami Mickiewicza i Nadtorową, 52.3401° N, 14.8243° E, wys. 60 m n.p.m., pień młodego drzewa Quercus robur, 26.02.2018, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 22. ATPOL Da-04, Równina Torzymska, Rzepin, lasy między Rzepinem i Starościnem, 52.3487° N, 14.8584° E, wys. 65 m n.p.m., pień Quercus robur, 5.04.2021, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 23. ATPOL Da-04, Równina Torzymska, Rzepin, las Krzyżowiec, 52.3436° N, 14.8575° E, wys. 64 m n.p.m., pień i dolne gałęzie Quercus robur, 5.04.2021, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 24. ATPOL Da-04, Równina Torzymska, nad strumieniem Rzepia koło Jeziora Rzepsko, 52.3184° N, 14.8759° E, wys. 65 m n.p.m., pień ściętej Padus avium w łęgu, 21.03.2015, leg., det. M. Smoczyk (Smoczyk 5257); 25. ATPOL Da-05, Równina Torzymska, Jezioro Lubińskie, 52.3088° N, 14.9056° E, wys. 72 m n.p.m., pień powalonego Quercus robur w lesie na brzegu jeziora, 23.11.2019, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 26. ATPOL Da-05, Równina Torzymska, Garbicz, 52.3187° N, 14.9643° E, wys. 93 m n.p.m., na obłamanej dolnej gałęzi Quercus robur rosnącego na brzegu lasu i pola uprawnego, 2.01.2015, leg., det. M. Smoczyk (Smoczyk 4762); 27. ATPOL Da-14, Równina Torzymska, Grodno, 52.2828° N, 14.8035° E, wys. 45 m n.p.m., dolna gałąź Larix decidua rosnącego przy drodze leśnej, 1.05.2019, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 28. ATPOL Da-17, Równina Torzymska, Czyste, nad rzeką Pliszką, 52.2927° N, 15.2375° E, wys. 99 m n.p.m., na pniach i dolnych gałęziach Padus avium w łęgu, 24.04.2021, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 29. ATPOL Da-25, Równina Torzymska, lasy między Gęstowicami i Wojkowem, 52.1538° N, 14.9252° E, wys. 95 m n.p.m., pnie Quercus robur i Acer pseudoplatanus rosnących przy drodze leśnej, 19.03.2020, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie); 30. ATPOL Da-37, Równina Torzymska, Gryżyński Park Krajobrazowy, okolice Jeziora Jatnik, 52.1119° N, 15.2833° E, wys. 48 m n.p.m., na pniu Padus avium w łęgu, 8.01.2021, det. M. Smoczyk (obserwacja w terenie).

Uwagi: plecha listkowata, jasnoszara do szarej, zwykle lśniąca; pseudocyfele na powierzchni plechy widoczne jako punkty lub linie, na górnej powierzchni plechy obecne liczne punktowe soralia, które jedynie sporadycznie przechodzą na brzegi odcinków plechy, na brzegach odcinków plechy przyprószenie nie występuje.

Podobny gatunek P. jeckeri (Roum.) Kalb różni się od opisywanego głównie soraliami umiejscowionymi na brzegach odcinków plech i obecnością przyprószenia na końcach odcinków (Szymczyk et al., 2015; Thell et al., 2008; Van Herk & Aptroot, 2000).

Punctelia subrudecta jest epifitem rosnącym głównie na korze drzew liściastych, rzadziej iglastych, a jedynie wyjątkowo na innych podłożach (Szymczyk et al., 2015). Gatunek ten jest uważany za dość rzadki w Polsce i został uznany za narażony na wyginięcie (VU – Cieśliński et al., 2006). Większość dotychczas znanych stanowisk Punctelia subrudecta skoncentrowana jest w południowej i południowo-wschodniej Polsce (Szymczyk et al., 2015). W ostatnich latach porost ten notowany jest coraz częściej również w zachodniej części kraju (Brzeg et al., 2019; Grochowski & Piedgoń, 2017; Smoczyk, 2017; Szymczyk et al., 2020; Zarabska-Bożejewicz, 2020). Na Pojezierzu Lubuskim gatunek ten podawany był przez Grochowskiego (2016) z Pszczewskiego Parku Krajobrazowego. Wymienione w tej pracy liczne stanowiska z Pojezierza Lubuskiego świadczą, że P. subrudecta jest gatunkiem prawdopodobnie częstym w całym tym makroregionie. Notowano go głównie na korze Quercus spp. i Padus avium, rzadziej na innych forofitach.

41. Pycnothelia papillaria (Ehrh.) Dufour

Opracowanie: M. Kossowska

Wykaz stanowisk: ATPOL Ea-19, Bory Dolnośląskie, Stara Oleszna, przy drodze leśnej w borze sosnowym, 51.413861° N, 15.631694° E, na ziemi, 4.06.2021, leg., det. M. Kossowska (Kossowska-1599).

Uwagi: porost o plesze dwupostaciowej, złożony ze skorupiastej plechy pierwotnej i wyrastających z niej krótkich, wałeczkowatych, często rozdętych pseudopodecjów; plecha pierwotna zbudowana z białoszarych ziarenek tworzących zwartą skorupkę; pseudopodecja zwykle poniżej 1 cm wysokości, zaostrzone i brunatno nabiegłe na szczycie, pojedyncze lub nieco koralikowato rozgałęzione. Wtórne metabolity: atranoryna, kwasy lichesterynowy, d-protolichesterynowy oraz czasem skwamatowy (Smith et al., 2009).

Jest to porost naziemny, rosnący na kwaśnej, piaszczystej lub próchnicznej glebie na wrzosowiskach i obszarach borowych (Wirth et al., 2013). W Polsce generalnie rzadki, znany z rozproszonych stanowisk w całym kraju (Fałtynowicz, 2003). Objęty ścisłą ochroną gatunkową i wpisany na Czerwoną listę porostów wymarłych i zagrożonych (Cieśliński et al., 2006) w kategorii EN – Wymierające.

42. Rinodina colobina (Ach.) Th. Fr.

Opracowanie: M. Kukwa, A. Kowalewska, R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ac-87, Pojezierze Kaszubskie, Kaszubski Park Krajobrazowy, Sianowo, 54.388016° N, 18.089382° E, drzewa przy kościele, na Aesculus hippocastanum, 08.2020, leg. M. Kukwa 21098, A. Kowalewska, det. M. Kukwa (UGDA L-43369); 2. ATPOL Bc-15, Bory Tucholskie, Wdzydzki Park Krajobrazowy, Loryniec, 54.046667° N, 17.890833° E, na Malus domestica, 09.2006, leg. R. Szymczyk s.n., det. R. Szymczyk (UGDA L-43146); 3. ATPOL Bc-23, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, Skoszewo, 54.025654° N, 17.620472° E, na korze pomnikowego Ulmus laevis, 1.07.2021, leg. M. Kukwa 21924, det. M. Kukwa (UGDA L-45850).

Uwagi: plecha areolkowana, sorediowana; soralia (blastidia) szaroczarne do niebieskoszarych, rzadziej zielonawe, zwykle nieograniczone i łączące się razem, zewnętrzne soredia zwykle pigmentowane, (K+, C+ i N+ fioletowe); apotecja obecne często (w analizowanym materiale we wszystkich okazach), brzeżek plechowy ciemny, tarczka czarna, epihymenium szare, niebieskie lub zielonoszare (K+ fioletowe); zarodniki brązowe, gładkie, dwukomórkowe, 16–21 × 7–9 µm. Wtórne metabolity: niezidentyfikowane substancje „colobina unknowns’ sensu Tønsberg (1992) (Mayrhofer & Moberg, 2002; Tønsberg, 1992).

Rinodina colobina posiada kategorię Wymierające (EN) na czerwonej liście porostów Polski (Cieśliński et al., 2006). Jest to gatunek rzadko notowany w północnej Polsce (Fałtynowicz, 2003 i lit. tam cyt.). Na Pomorzu Zachodnim był stwierdzony tylko na jednym, historycznym stanowisku (Fałtynowicz, 1992). Nowy dla Pomorza Gdańskiego.

43. Sagedia simoënsis (Räsänen) A. Nordin, Savić & Tibell (syn. Aspicilia simoensis Räsänen)

Opracowanie: M. Kukwa, A. Kowalewska

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ac-68, Pojezierze Kaszubskie, Trójmiejski Park Krajobrazowy, Piekiełko, 54.518100° N, 18.325383° E, polana z głazami, na głazie, 30.08.2019, leg. M. Kukwa 20800 & 20803a, A. Kowalewska, det. M. Kukwa (UGDA L-40491 & 40495); 2. ATPOL Ac-68, Wyspowo, 54.562300° N, 18.303933° E, przy drodze, na głazie, 18.07.2019, leg. M. Kukwa 20275, A. Kowalewska, det. M. Kukwa (UGDA L-28254); 3. ATPOL Ac-69, Pojezierze Kaszubskie, Trójmiejski Park Krajobrazowy, rezerwat przyrody Cisowa, 54.532617° N, 18.410796° E, buczyna, na głazie, 1.06.2021, leg. M. Kukwa 21584, det. M. Kukwa (UGDA L-45511); 4. ATPOL Bc-24, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, na NE od wsi Wysoka Zaborska, 53.988209° N, 17.684777° E, teren otwarty, na głazie, 9.07.2021, leg. M. Kukwa 22065, det. M. Kukwa (UGDA L-45993); 5. ATPOL Bc-52, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, na S od wsi Kopernica, 53.768631° N, 17.475744° E, bór sosnowy, na głazach, 26.05.2021, leg. M. Kukwa 21704, 21705 & 21706, det. M. Kukwa (UGDA L-45631, 45632 & 45633).

Uwagi: plecha dość gruba, spękana na areolki, ciemnoszara do brunatnoszarej, sorediowana; soralia rozproszone, koliste lub nieregularne, płaskie; plecha K+ żółta, następnie czerwona (obecność kwasu norstiktowego) (Nowak & Tobolewski, 1975). Gatunek ten według Nowaka i Tobolewskiego (1975) posiada soralia, które mogą wykształcać się z areolek podobnych do izydiów. Według Smitha et al. (2009) wytwarza izydia, które na początku przypominają soredia. Status taksonomiczny tego gatunku wymaga badań. W niniejszym opracowaniu przyjęto koncepcję Nowaka i Tobolewskiego (1975).

Sagedia simoënsis jest porostem rzadkim w Polsce (Cieśliński, 2003a; Fałtynowicz, 1992, 2003 i lit. cyt.), a na Pomorzu Zachodnim i Pomorzu Gdańskim łącznie podana była z dwóch stanowisk (Fałtynowicz, 1992).

44. Scutula circumspecta (Nyl. ex Vain.) Kistenich, Timdal, Bendiksby & S. Ekman

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: ATPOL Ac-35, Wybrzeże Słowińskie, okolice wsi Lubiatowo, 54.795278° N, 17.885278° E, buczyna, na korze Fagus sylvatica, 24.10. 2016, leg., det. R. Szymczyk (UGDA).

Uwagi: plecha skorupiasta, cienka, lekko brodawkowata, biała lub jasno zielonoszara; apotecja 0,2–0,7(–1) mm śr., płaskie, czarne, epitecjium niebiesko- i oliwkowozielone, rzadko miejscami purpurowobrązowe, zawierające w różnych ilościach niebiesko-zielony pigment (K−, N+ purpurowy z lub bez niebieskich kryształów) i purpurowobrązowy (K+ purpurowy, N+ pomarańczowy), ten pierwszy zwykle przeważa, hymenium bezbarwne; zarodniki z 3–7(–9) przegrodami, pałeczkowate do nitkowatych, proste, (18–)20–30(–38) × (1,5–)2–2,5(–3) µm. Wtórne metabolity: brak (Smith et al., 2009).

Gatunek bardzo rzadki w Polsce, znany tylko z kilku stanowisk (Czarnota, 2010; Czarnota & Coppins, 2007; Kiszka & Kościelniak, 2005; Kukwa et al., 2008). Umieszczony na czerwonej liście porostów Polski w kategorii CR – Krytycznie zagrożony (Cieśliński et al., 2006). Gatunek nowy dla Pobrzeża Koszalińskiego.

45. **Sphinctrina turbinata* (Pers.:Fr.) De Not.

Opracowanie: R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: ATPOL Ac-36, Wybrzeże Słowińskie, Nadleśnictwo Choczewo, leśnictwo Białogóra, oddział leśny nr 31d, 54.822778° N, 17.913333° E, buczyna, na Pertusaria pertusa rosnącej na Fagus sylvatica, 26.10.2016, leg., det. R. Szymczyk (OLS L-1968).

Uwagi: grzyb naporostowy rosnący na plesze gatunków z rodzaju Pertusaria; apotecja na krótkich trzonkach 0,16–0,3 mm wysokości, ciemnobrązowe, rzadziej czarne, błyszczące; zarodniki jednokomórkowe, prawie kuliste, brązowe, 5–7,5 × 4,5–6,5 µm, z ornamentacją (Smith et al., 2009).

Gatunek rzadki w Polsce, znany z niewielu stanowisk (Czyżewska & Kukwa, 2009).

46. **Telogalla olivieri* (Vouaux) Nik. Hoffm. & Hafellner

Opracowanie: M. Kukwa, A. Kowalewska, R. Szymczyk

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ac-58, Pobrzeże Kaszubskie, na SE od wsi Kąpino, 54.623403° N, 18.263583° E, drzewa przydrożne, na Xanthoria parietina rosnącej na gałązkach Fraxinus excelsior, 11.10.2020, leg. M. Kukwa 21084, det. M. Kukwa (UGDA L-37240); 2. ATPOL Ac-58, przy drodze do miejscowości Krokowa, 54.672778° N, 18.223333° E, drzewa przydrożne, na Xanthoria parietina rosnącej na Populus tremula, 15.07.1984, leg. A. Zalewska s.n., det. M. Kukwa (UGDA L-2950); 3. ATPOL Ac-86, Pojezierze Kaszubskie, Kaszubski Park Krajobrazowy, na NW od wsi Strysza Buda, 54.400473° N, 18.041824° E, drzewa przydrożne, na Xanthoria parietina rosnącej na gałązkach Populus cf. serotina, 14.08.2020, leg. M. Kukwa 21347, A. Kowalewska, det. M. Kukwa (UGDA L-43618); 4. ATPOL Ad-76, Mierzeja Wiślana, na N od miejscowości Piaski, 54.440646° N, 19.604835° E, grupa Populus tremula na wydmach, na Xanthoria parietina rosnącej na gałązkach Populus tremula, 19.08.2021, leg. M. Kukwa 22433, det. M. Kukwa (UGDA L-46365); 5. ATPOL Ad-80, Pobrzeże Kaszubskie, Gdańsk Oliwa, ul. Kościerska, 54.408844° N 18.537329° E, drzewa przydrożne, na Xanthoria parietina rosnącej na korze opadłej gałązki Fraxinus excelsior, 29.02.2020, leg. M. Kukwa 20899, det. M. Kukwa (UGDA L-29944); 6. ATPOL Ad-90, Pojezierze Kaszubskie, na W do miejscowości Straszyn, przy rzece Radunia, 54.275111° N, 18.550246° E, teren otwarty, na Xanthoria parietina rosnącej na gałęzi Quercus sp., 15.05.2021, leg. M. Kukwa 21480, det. M. Kukwa (UGDA L-44365); 7. ATPOL Bc-33, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, dolina potoku Kulawa, 53.949814° N, 17.535651° E, drzewa na skraju lasu, na Xanthoria parietina rosnącej na Populus tremula, 19.07.2021, leg. M. Kukwa 22203, 22208 & 22210, det. M. Kukwa (UGDA L-46131, 46136 & 46138); 8. ATPOL Bd-63, Pojezierze Łasińskie, Kwidzyn, przy potoku Cyganówka, na Xanthoria parietina rosnącej na Populus tremula, 27.09.1956, leg. T. Sulma s.n., det. M. Kukwa (UGDA L-40084); 9. ATPOL Be-83, Równina Mazurska, nad jeziorem Wykno, 53.471667° N, 20.522500° E, drzewa przy leśnej drodze, na Xanthoria parietina rosnącej na Populus sp., 28.06.2013, leg. M. Kukwa 12243, det. M. Kukwa (UGDA L-19220); 10. ATPOL Be-00, Wzniesienia Górowskie, okolice wsi Henrykowo, 54.173889° N, 20.158333° E, drzewa przydrożne, na Xanthoria parietina rosnącej na lipie, 14.07.2021, leg., det. R. Szymczyk (UGDA); 11. ATPOL Cg-65, Równina Bielska, Białowieża, ul. Żubrowa 52.708764° N, 23.850700° E, na Xanthoria parietina rosnącej na gałęzi Populus tremula, 05.2014, leg. M. Kukwa 12597, det. M. Kukwa (UGDA L-20235).

Uwagi: grzyb naporostowy występujący na Xanthoria parietina, tworzący galasy koloru plechy gospodarza; perytecja o bezbarwnych ściankach poza brązowawą częścią wokół ostiolum, peryfizy obecne, 2–4-komórkowe, worki z ośmioma zarodnikami; zarodniki jednokomórkowe, 15–20(–24) × 4–7(–8) µm (Czyżewska & Kukwa, 2009; Hoffmann & Hafellner, 2000).

Jest to gatunek rzadko notowany w Polsce (Czyżewska & Kukwa, 2009; Kukwa, 2005a; Kukwa & Czarnota, 2006; Kukwa et al., 2012).

47. **Tremella phaeophysciae* Diederich & M. S. Christ.

Opracowanie: M. Kukwa, A. Kowalewska

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ac-97, Pojezierze Kaszubskie, Kaszubski Park Krajobrazowy, na NE od wsi Ręboszewo, 54.293746° N, 18.132909° E, drzewa przydrożne, na Phaeophyscia orbicularis rosnącej na Fraxinus excelsior, 11.08.2020, leg. M. Kukwa 21210, A. Kowalewska, det. M. Kukwa (UGDA L-43481); 2. ATPOL Gd-12, Beskid Śląski, Wisła, 500–550 m n.p.m., skraj lasu, na Phaeophyscia orbicularis rosnącej na Fagus sylvatica, 22.08.1956, leg. T. Sulma s.n., det. M. Kukwa (UGDA L-43891); 3. ATPOL Gf-45, Bieszczady Zachodnie, Dolina Osławy, pomiędzy wsiami Komańcza i Rzepedź, drzewa przydrożne, na Phaeophyscia orbicularis rosnącej na Salix sp., 17.09.1955, leg. T. Sulma s.n., det. M. Kukwa (UGDA L-37999).

Uwagi: grzyb naporostowy na Phaeophyscia orbicularis, początkowo wytwarzający galasy do 2 mm śr., później owocniki; owocniki i galasy oliwkowe do brązowych, podstawki dwukomórkowe, z przegrodą poprzeczną, 15–27 × 4,5–8,0 µm; bazydiospory 6–8 × 5,5–7,5 µm (Czyżewska & Kukwa, 2009; Diederich, 1996).

Jest to rzadko notowany gatunek grzyba naporostowego w Polsce (Bielczyk et al., 2016; Czyżewska & Kukwa, 2009; Kubiak, 2005; Kukwa, 2004, 2005a; Kukwa et al., 2002, 2012).

48. **Unguiculariopsis thallophila* (P. Karst.) W. Y. Zhuang

Opracowanie: M. Kukwa, A. Kowalewska

Wykaz stanowisk: 1. ATPOL Ac-86, Pojezierze Kaszubskie, Kaszubski Park Krajobrazowy, na W od wsi Staniszewo, 54.394388° N, 18.072421° E, drzewa przydrożne, na Lecanora chlarotera rosnącej na Fraxinus excelsior, 08.2020, leg. M. Kukwa 21143, A. Kowalewska, det. M. Kukwa (UGDA L-43414); 2. ATPOL Ac-96, Pojezierze Kaszubskie, Kaszubski Park Krajobrazowy, Borucino, 54.253817° N, 17.990583° E, drzewa przydrożne, na Lecanora chlarotera rosnącej na Acer platanoides, 11.08.2020, leg. M. Kukwa 21256, A. Kowalewska, det. M. Kukwa (UGDA L-43527); 3. ATPOL Ad-82, Mierzeja Wiślana, Wyspa Sobieszewska, 1,5 km na N od Gdańska Świbno, przy Przekopie Wisły, 54.345° N, 18.94° E, zarośla wierzbowe z pojedynczymi Populus alba, na Lecanora chlarotera rosnącej na Populus alba, 28.05.2019, leg. M. Kukwa 20217, det. M. Kukwa (UGDA L-27746); 4. ATPOL Bc-34, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie, Zaborski Park Krajobrazowy, na SE od wsi Wysoka Zaborska, 53.962743° N, 17.703017° E, niewielki las osikowy, przy polnej drodze, na Lecanora chlarotera rosnącej na gałązkach Populus tremula, 9.07.2021, leg. M. Kukwa 22155, det. M. Kukwa (UGDA L-46083).

Uwagi: grzyb pasożytujący na przedstawicielach rodzaju Lecanora Ach.; apotecja siedzące, ciemno czerwonobrązowe do czarnych, brzeżek gruby i zawinięty do środka, w przekroju pseudoparenchymatyczny, z włoskami mierzącymi 15–30 × 2–3,5 µm, parafizy proste lub pofałdowane, nierozgałęzione, 2–3 µm szerokie, worki z ośmioma zarodnikami; zarodniki eliptyczne, jednokomórkowe, bezbarwne, z gładkimi ścianami, 7–8,5(–9) × (2–)2,5–3,5 µm (Diederich & Etayo, 2000; Hawksworth, 1980).

W Polsce gatunek ten był stwierdzany tylko na Lecanora chlarotera. Jest to rzadko notowany grzyb naporostowy (Czyżewska & Kukwa, 2009; Kukwa & Czarnota, 2006; Kukwa & Jabłońska, 2008; Kukwa et al., 2013).

49. Xanthocarpia crenulatella (Nyl.) Frödén, Arup & Søchting [syn. Caloplaca crenulatella (Nyl.) H. Olivier]

Opracowanie: M. Kukwa

Wykaz stanowisk: ATPOL Ad-80, Pobrzeże Kaszubskie, Gdańsk, kampus Uniwersytetu Gdańskiego, 54.396326° N, 18.576745° E, fundamenty płotu, na betonie, 13.05.2021, leg. M. Kukwa 21470, det. M. Kukwa (UGDA L-44355).

Uwagi: plecha szarożółta lub żółta, cienka, spękana; apotecja żółte, często z karbowanym brzeżkiem plechowym; zarodniki dwukomórkowe, z wąską (1,5–2,5 µm szerokości) przegrodą (Kukwa et al., 2021; Smith et al., 2009).

Na Pomorzu Gdańskim został do tej pory podany z sześciu stanowisk (Kukwa, 2000b; Kukwa et al., 2012, 2021).

PODZIĘKOWANIA

Autorzy składają serdeczne podziękowania Recenzentom za wszystkie cenne uwagi i sugestie.

PRZYPISY

Authors’ Contributions. The characteristics of lichens were prepared by the author(s) listed below the name of the species.

REFERENCJE (146)

Adamska E. (2014). Biota porostów Torunia na tle warunków siedliskowych miasta. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

eISSN:	2543-6503
ISSN:	0043-5090

1. Absconditella delutula (Nyl.) Coppins & H. Kilias

2. Agonimia vouauxii (B. de Lesd.) M. Brand & Diederich

3. *Arthonia parietinaria Hafellner & A. Fleischhacker

4. *Arthonia phaeophysciae Grube & Matzer

5. Aspicilia laevata (Ach.) Arnold

6. Athallia cerinella (Nyl.) Arup, Frödén & Søchting [syn. Caloplaca cerinella (Nyl.) Flagey]

7. Bacidia polychroa (Th. Fr.) Körb.

8. Bactrospora dryina (Ach.) A. Massal.

9. Bellicidia incompta (Borrer) Kistenich, Timdal, Bendiksby & S. Ekman [syn. Bacidia incompta (Borrer) Anzi]

10. Biatora ocelliformis (Nyl.) Arnold

11. Buellia ocellata (Flörke) Körb.

12. Candelaria concolor (Dicks.) Arnold s. str.

13. Catillaria fungoides Etayo & van den Boom

14. Cliostomum corrugatum (Ach.) Fr.

15. *Clypeococcum cetrariae Hafellner

16. Dibaeis baeomyces (L.) Rambold & Hertel

17. *Didymocyrtis epiphyscia Ertz & Diederich s. l.

18. Diploschistes muscorum (Scop.) R. Sant.

19. Diplotomma alboatrum (Hoffm.) Flot.

20. Evernia divaricata (L.) Ach.

21. Fellhanera gyrophorica Sérus., Coppins, Diederich & Scheid.

22. Halecania viridescens Coppins & P. James

23. *Heterocephalacria physciacearum (Diederich) Millanes & Wedin

24. Hypogymnia farinacea Zopf

25. Jamesiella anastomosans (P. James & Vězda) Lücking, Sérus. & Vězda

26. Lecanora pannonica Szatala

27. Lecanora quercicola Coppins & P. James

28. Lendemeriella lucifuga (G. Thor) S. Y. Kondr. (syn. Caloplaca lucifuga G. Thor)

29. Lobaria pulmonaria (L.) Hoffm.

30. Melanohalea exasperata (De Not.) O. Blanco, A. Crespo, Divakar, Essl., D. Hawksw. & Lumbsch

31. Menegazzia terebrata (Hoffm.) A. Massal.

32. Micarea isidioprasina van den Boom, Guzow-Krzemińska, Sérusiaux & Kukwa

33. Micarea pauli Guzow-Krzemińska, Łubek & Kukwa

34. *Minutoexcipula mariana V. Atienza

35. Ochrolechia alboflavescens (Wulfen) Zahlbr.

36. Parmelia submontana Nádv.

37. Parmotrema perlatum (Huds.) M. Choisy

38. Protoparmelia hypotremella Herk, Spier & V. Wirth

39. Psilolechia clavulifera (Nyl.) Coppins

40. Punctelia subrudecta (Nyl.) Krog

41. Pycnothelia papillaria (Ehrh.) Dufour

42. Rinodina colobina (Ach.) Th. Fr.

43. Sagedia simoënsis (Räsänen) A. Nordin, Savić & Tibell (syn. Aspicilia simoensis Räsänen)

44. Scutula circumspecta (Nyl. ex Vain.) Kistenich, Timdal, Bendiksby & S. Ekman

45. *Sphinctrina turbinata (Pers.:Fr.) De Not.

46. *Telogalla olivieri (Vouaux) Nik. Hoffm. & Hafellner

47. *Tremella phaeophysciae Diederich & M. S. Christ.

48. *Unguiculariopsis thallophila (P. Karst.) W. Y. Zhuang

49. Xanthocarpia crenulatella (Nyl.) Frödén, Arup & Søchting [syn. Caloplaca crenulatella (Nyl.) H. Olivier]

3. **Arthonia parietinaria* Hafellner & A. Fleischhacker

4. **Arthonia phaeophysciae* Grube & Matzer

15. **Clypeococcum cetrariae* Hafellner

23. **Heterocephalacria physciacearum* (Diederich) Millanes & Wedin

34. **Minutoexcipula mariana* V. Atienza

45. **Sphinctrina turbinata* (Pers.:Fr.) De Not.

46. **Telogalla olivieri* (Vouaux) Nik. Hoffm. & Hafellner

47. **Tremella phaeophysciae* Diederich & M. S. Christ.

48. **Unguiculariopsis thallophila* (P. Karst.) W. Y. Zhuang