PL EN
MATERIAŁY
Cmentarzysko kultury kurhanów wschodniolitewskich z okresu wędrówek ludów w Vilkiautinis na Litwie w świetle badań z 1913 roku
 
Więcej
Ukryj
1
Instytut Archeologii, Uniwersytet Jagielloński
 
 
Data nadesłania: 25-07-2019
 
 
Data ostatniej rewizji: 09-11-2019
 
 
Data akceptacji: 05-12-2019
 
 
Data publikacji: 31-12-2019
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2019;LXX(70):133-172
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
The cemetery at Vilkiautinis, raj. Varėna (fmr. Wysokie, pow. sejneński) lies to the east of the village on a hilly area surrounding Lake Bedugnis, in south-eastern Lithuania (Fig. 1, 2). The accidental discovery of a fragment of a bronze ornament was given to archaeologists in Warsaw in the spring of 1913. The same year, archaeological works were undertaken by Stefan Krukowski. Excavations lasted from 17 May to 5 June 1913. During the fieldworks, Krukowski prepared the documentation of the cemetery, including a general plan of the site and drawings of individual barrows (Fig. 2, Pl. I–IX). His journal has not been preserved, but Krukowski soon managed to publish his research in the journal “Światowit” in the form of a short report (S. Krukowski 1913). The results of this research, never published in full, are presented in this paper. At the beginning of the 20th century, the cemetery was still preserved in relatively good condition. Only some of the barrows bore traces of violation in the form of collapsed tops, which might have been the result of a secondary dig of a plundering character. The cemetery might have had a size of 100 hectares. According to Krukowski, there were about 100 barrows in the exploration zone. Two additional clusters of fewer and more dispersed mounds were located south of the mentioned area. Krukowski examined and documented 21 mounds (I–XXI; Pl. I–IX); Barrow XXII was the one that was discovered accidentally (Fig. 11). According to the researcher, the cemetery contained mainly burial mounds constructed with earth and stones. Their height ranged from a few centimetres to 1.5 metres. The diameter of their bases varied from less than one (1) to eight (8) metres. Mounds constructed in this way were also found in other nearby cemeteries in the area of Užnemunė (Polish: Litwa Zaniemeńska). As a result, 18 graves and 65 archaeological finds were discovered. In 11 graves, a grave inventory was found (III.1, IV.1, VIII.1, XI.1, XV.2, XVI.1, XVIII.1, XVIII.2, XIX.1, XX.1, XXII.1; Pl. I–IX). Finds from Vilkiautinis were taken to the Archaeological Museum of Erazm Majewski (Muzeum Erazma Majewskiego – Polish abbreviation ‘MEM’). Those artefacts that survived World War II (41 items) are now kept in the State Archaeological Museum in Warsaw (Państwowe Muzeum Archeologiczne), inv. no. PMA IV/168. The archive of the State Archaeological Museum also holds the correspondence of Krukowski and Majewski from the excavation period, as well as the MEM card file catalogue which contains a full list of finds excavated in Vilkiautinis in 1913 (MEM inv. nos. 22037–22100 and 22372). The analysis of archaeological material recovered at Vilkiautinis indicates that the cemetery was in use during the late phase I (2nd/3rd – half of the 5th century) and phase II (half of 5th – 6th/7th century) of East Lithuanian Barrow Culture, which functioned in present-day eastern and south-eastern Lithuania from the 2nd/3rd century until the middle of the 12th century (A. Tautavičius 1996, 98; A. Luchtanas 2001, 27; V. Vaitkevičius 2005, 71, 75). Part of the cemetery excavated by Krukowski can be dated mostly to phases D and E, and more or less coincides with the results of further research conducted in Vilkiautinis (P. Kulikauskas 1974, 46–52; 1975, 107–110; 1977, 83–104; Z. Baubonis, B. Dakanis 1998, 135–138; 2000a, 156–159; 2000b, 159–163). This fact is supported by the presence of diagnostically sensitive ornaments, e.g. brooches (type Dollkeim/Kovrovo – phase D – Fig. 6:4; variant of the Prag type – phases D3–E1 – Fig. 6:2; brooch with a triangular foot – phase D – Pl. IV/IV.1:3; Schlusskreuzfibel type – phases E1–E2a – Pl. II/III.1:2; V/XIX.1:1, Fig. 3, 8:1), and buckles (type AH16 – phases D–E – Pl. II/III.1:3; Kreuzdornschnalle type – D–E2 phases – Pl. V/XIX:1:2, Fig. 8:2; Schilddornschnalle type – D–E phases – Pl. IV/IV.1:5, type AH15 – phases D–E – Pl. IV/IV.1:7, Fig. 4:2; B-shaped/Nierenschnalle type – phase D – Pl. IV/IV.1:6, VI/XVIII.2:1, VII/XV.2:3, Fig. 4:3, 6:2). To the same period can also be dated an element of war gear in the form of one shield-boss type of conical umbo with a wide brim furnished with a pearl-like ornament made of small protuberances along the edges (phases D–E1; Pl. VIII/XV.2:2, Fig. 6:1). A relatively unique find in Vilkiautinis was the remains of a drinking horn (D.5 type – Pl. IX/XX.1:6.7.9, Fig. 9:2.3), which is dated to the 4th – 6th century. Although only a small part of the cemetery has been examined, it still can be supposed that its southern part only contains barrows with cremation graves, while the northern area of the cemetery is where inhumation graves were located. Inhumation graves were also the oldest group of barrows (XVIII.1.2, XX.1, XXI.1) (A. Tautavičius 1996, 98; A. Luchtanas 2001, 27; V. Vaitkevičius 2005, 71, 75). The inventory features (XVIII.1.2, XX.1) can be dated to the end of phase I of the East Lithuanian Barrow Culture. All the graves are in very poor condition. Most of the bone material was not collected. In accordance with customs prevailing in that time in eastern Lithuania, human burials were oriented on a NS or NW-SE axis with the head pointed towards N or NW (see M. Michelbertas 1986, 70; L. Vaitkunskienė 1995a, 95–97, fig. A.1; A. Tautavičius 1996, 98). 14 cremation graves, which appeared from the 5th century in eastern and southern Lithuania, were found in Vilkiautinis inside 13 barrows (I, II, III, IV, V, VIII, XI, XII, XIII, XV – two graves, XVI, XIX, XXII; Pl. I–IX). The chronology could only be determined for five of them (III, IV, VIII, XV.2, XIX). The oldest one in this group can be dated to phase D/E1 (VIII). The next four graves (III, IV, XV.2, XIX) are from phase E. The absence of furnishings or the sole presence of non-characteristic forms prevented the precise dating of graves in other barrows (I, II, V, XI, XII, XIII, XV.1, XVI, XXI, XXII). We can only assume, according to their construction and funeral rites, that they were formed from the mid-5th until the 7th century. It is supposed that barrows which did not contain any graves or furnishings (VI, VII, IX, X, XIV, XVII) might possibly have performed the function of cenotaphs (J. Jaskanis 1974, 124–126; L. Kurila 2007, 292). It is worth noting that some of the furnishings from Vilkiautinis cemetery were ritually destroyed and burned (III, IV, VIII, XV. 2, XXII). This practice was also present in other surrounding cemeteries representing the discussed culture (G. Iwanowska 2006, 49; V. Vaitkevičius 2005, 76–78). In most examined barrows, traces of other rituals related to the fire were also discovered (with the exception of VI, XX, XXI, XXII). These so-called layers of coal and ash are interpreted as remnants of funeral rituals that were performed before the founding of the later burial mound (M. Michelbertas 1986, 69–70). The custom of placing pottery in the graves was not typical of the population of the East Lithuanian barrows (P. Kulikauskas 1977, 99). Similarly, in Vilkiautinis cemetery, no traces of ceramic material were found, either in the form of cremation urns or as an element of grave equipment. Urns made of organic material were used instead (G. Iwanowska 2006, 50). Part of the discovered inventory may be evidence of multilateral cultural contacts experienced by the population using the cemetery in Vilkiautinis. Interregional finds such as buckles of the AH16 type (Pl. II/III.1:3), ornamentated kidney-shaped buckles of group VIII according to I.A.Bažan and  S.Û. Kargapol'cev  (Pl. IV/IV.1:6, VII/XV.2:3, VI/ XVIII.2:1, Fig. 4:3, 6:2), as well as bracelets with thickened terminals (Pl. III/IV.1:12, VI/XVIII.2:2), can be understood as the result of contact within the area of Barbaricum. In turn, a buckles of Germanic provenance (Pl. IV/IV.1:5.7, Fig. 4:2) and the Prag type brooch (VIII.1:4, Fig. 5:2) testify to possible cultural contacts between this population and the Carpathian Basin. The closest analogies to the discussed oval buckle occur in the territory of the Carpathian Basin in the areas of the Middle Danube basin and the Tisza River (see D. Csallány 1961, 276, fig. CCI:2.14, CLIX:1.2.11.12.17.18.19; A. Kiss 1996, 203–204). Similar are also known from other archaeological sites in Lithuania, e.g. Sudota (M. Kaczyński 1963, 141, fig. 5:i), Taurapilis (A. Tautavičius 1981, fig. 30, 40), and Plinkaigalis (V. Kazakevičius 1993, 73, fig. 125:11.12, 193:9, 207:8). On the other hand, some types of spearheads discovered in Vilkiautinis (Pl. II/III.1:1, III/IV.1:2, IV/IV.1:1, VII/XV.2:1) may reflect contacts between the Balt population and Scandinavia. Spearheads type Kazakevičius I.B, IG, ID, and V were found in a bog find from Balsmyr, Bornholm (B. Kontny 2017, 40–43). The cultural links between the Balts and Scandinavia can also be confirmed by the uncommon discovery of a drinking horn (Pl. IX/XX.1:6.7.9, Fig. 9:2.3). Use of mounted drinking horns in Lithuania indicates connections between the Balts societies and Gotland (J. Andrzejowski 1991, 33–34). The cemetery at Vilkiautinis lies close to other similar barrow cemeteries discovered in southern and eastern Lithuania, north-western Belarus and the Suwałki region in north-eastern Poland. The lack of ceramic urns in the graves, the presence of weaponry elements in the grave equipment, as well as the general composition of the grave inventories at the cemetery in Vilkiautinis most closely resemble other grave fields of eastern Lithuania. The cemetery was founded by the western frontiers of the East Lithuanian Barrow Culture, which was undoubtedly in contact with neighbouring Balt regions to the west.
 
REFERENCJE (160)
1.
Åberg N. 1919: Ostpreussen in der Völkerwanderungszeit, Uppsala.
 
2.
Abramowicz A. 1991: Historia archeologii polskiej. XIX i XX wiek, Warszawa-Łódź.
 
3.
Andrzejowski J. 1991: Okucia rogów do picia z młodszego okresu przedrzymskiego i okresu wpływów rzymskich w Europie Środkowej i Północnej (próba klasyfikacji i analizy chronologiczno-terytorialnej), Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne VI, 7–120.
 
4.
Antoniewicz W. 1920: Wykopaliska z kurhanu późno-rzymskiego we wsi Urdomin, w pow. kalwaryjskim, Przegląd Archeologiczny I/3–4 (1919), 141–142.
 
5.
Antoniewicz W. 1929: Powstanie i losy Muzeum Archeologicznego Erazma Majewskiego, Światowit XIII, 1–19.
 
6.
Antoniewicz W. 1933: Muzeum Archeologiczne im. Er. Majewskiego Towarzystwa Naukowego Warszawskiego w Pałacu Staszica, Światowit XV (1932/33), 9–22.
 
7.
Antoniewicz W. 1948: Sprawozdanie Muzeum Archeologicznego im. Erazma Majewskiego Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Światowit XIX (1946–1947), 375–383.
 
8.
Banytė-Rowell R., Bitner-Wróblewska A., Reich Ch. 2012: Did they exist? The question of elites in Western Lithuania in the Roman and Early Migration Periods and their inter-regional contacts, [w:] People at the Crossroads of Space and Time (Footmarks of Societies in Ancient Europe), II, Archaeologia Baltica 18, 192–220.
 
9.
Baubonis Z., Dakanis B. 1998: Vilkiautinio pilkapynų ir gyvenvietės žvalgomieji tyrinėjimai, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1996 ir 1997 metais, Vilnius, 135–138.
 
10.
Baubonis Z., Dakanis B. 2000a: Vilkiautinio pilkapyno Bedugnio ežero pakrantėje tyrinėjimai 1999 m., Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1998 ir 1999 metais, Vilnius, 156–159.
 
11.
Baubonis Z., Dakanis B. 2000b: Vilkiautinio pilkapyno pilkapių vietos ir Vilkiautinio (Aušrinės) senovės gyvenvietės tyrinėjimai 1998 m., Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1998 ir 1999 metais, Vilnius, 159–163.
 
12.
Bažan I.A., Kargapol'cev S.Û. (Бажан И.А., Каргапольцев С.Ю.) 1989: V-obraznye riflenye prâzki kak hronologičeskij indikator sinhronizacii, [w:] I.T. Kruglikov (red.), Srednevekovaâ arheologiâ Vostočnoj Evropy, Kratkie soobŝeniâ Instituta arheologii Akademii nauk SSSR 198, 28–35.
 
13.
Beckmann Ch. 1969: Metallfingerringe der römischen Kaiserzeit im freien Germanien, Saalburg Jahrbuch XXVI, 5–106.
 
14.
Bertašius M. 2005: Marvelė. Ein Gräberfeld Mittellitauen. Bd. I, Vidurio Lietuvos aukštaičių II–XII a. kapinynas, Kaunas.
 
15.
Bertašius M. 2007: The Subject of Battle-Knife Origin in Central Lithuania, [w:] A. Bliujienė (red.), Weapons, Weaponry and Man: In Memoriam Vytautas Kazakevičius, Archaeologia Baltica 8, 231–237.
 
16.
Biborski M 2010: Chronologia cmentarzyska kultury przeworskiej z młodszego i późnego okresu rzymskiego oraz z wczesnej fazy wędrówek ludów w Mokrej na Śląsku, Wiadomości Archeologiczne LXI (2009–2010), 137–151.
 
17.
Biegel G., Jaskanis J. 1987: (red.) Die Balten, Die nördlichen Nachbarn der Slawen, Freiburg im Breisgau.
 
18.
Bitner-Wróblewska A. 1991: Between Scania and Samland. From studies of stylistic links in the Baltic basin during the Early Migration Period, Fornvännen 86, 225–241.
 
19.
Bitner-Wróblewska A. 1992: The Southeastern Baltic Zone and Scandinavia in the Early Migration Period, [w:] J. Okulicz-Kozaryn, W. Nowakowski (red.), Studia z archeologii ludów barbarzyńskich z wybrzeży Bałtyku i dorzecza Wisły, Barbaricum 2, Warszawa, 245–277.
 
20.
Bitner-Wróblewska A. 2001: From Samland to Rogaland. East-West connections in the Baltic basin during the Early Migration Period, Warszawa.
 
21.
Bitner-Wróblewska A. 2003: W poszukiwaniu wspólnego czasu. Ziemie bałtyjskie a Skandynawia we wczesnym okresie wędrówek ludów, Folia Praehistorica Posnaniensia X/XI (2002), 177–241.
 
22.
Bitner-Wróblewska A. 2004: Z badań nad ceramiką zachodniobałtyjską w okresie wędrówek ludów. Problem tzw. kultury sudowskiej, Barbaricum 3, Warszawa, 219–241.
 
23.
Bitner-Wróblewska A. 2005: Suwalscy „pacyfiści”. Wpływ Gotów na obrządek pogrzebowy mieszkańców Suwalszczyzny w okresie wędrówek ludów?, [w:] P. Łuczkiewicz et alii (red.), Europa Barbarica. Ćwierć wieku archeologii w Masłomęczu. Monumenta Studia Gothica IV, Lublin, 33–42.
 
24.
Bitner-Wróblewska A. 2006: The Key Problems of Late Migration Period in the Balt Lands, [w:] M. Bertašius (red.), Transformatio Mundi. The Transition from the Late Migration Period to the Early Viking Age in the East Baltic, Kaunas, 7–15.
 
25.
Bitner-Wróblewska A. 2007a: Netta. A Balt Cemetery in Northeastern Poland, Monumenta Archaeologica Barbarica XII, Warszawa.
 
26.
Bitner-Wróblewska A. 2007b: Problem genezy grupy olsztyńskiej w świetle periodyzacji cmentarzysk w Tumianach i Kielarach, [w:] M. Mączyńska, A. Urbaniak (red.), Okres rzymski i wędrówek ludów w północnej Polsce i materiały z konferencji „Cmentarzyska z okresu rzymskiego jako miejsca kultu”, Białe Błota 17–19 maja 2000 r., Acta Universitatis Lodzensis, Folia Archaeologica 25, Łódź, 69–92.
 
27.
Bitner-Wróblewska A. 2008: Observers or participants? The Balts during turbulent epoch, [w:] B. Niezabitowska-Wiśniewska et alii (red.), The Turbulent Epoch. New materials from the Late Roman Period and the Migration Period, vol. II, Monumenta Studia Gothica V, Lublin, 97–112.
 
28.
Bitner-Wróblewska A., Rzeszotarska-Nowakiewicz A., Nowakiewicz T. 2011: (red.) Katalog / Katalog / Katalogs, [w:] T. Nowakiewicz (red.), Archeologiczne dziedzictwo Prus Wschodnich w archiwum Feliksa Jakobsona / Das archäologische Vermächtnis Ostpreußens im Archiv des Felix Jakobson / Austrumprūsijas arheoloģiskais mantojums Fēliksa Jākobsona arhīvā, Aestiorum Hereditas II, Warszawa, 72–511.
 
29.
Bliujienė A. 1992: Alinkos (Raistinės) pilkapiai, Lietuvos archeologija 8, 105–127.
 
30.
Bliujienė A. 1998: Užpelkių kapinyno tyrinėjimai 1996 metais, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1996 ir 1997 metais, Vilnius, 187–190.
 
31.
Bliujienė A. 2002: The Main Stylistic Features of the Baltic Crossbow Brooches, Archaeologia Baltica 5, 145–162.
 
32.
Bliujienė A. 2006: Watershed between Eastern and Western Lithuania during the Early and Late Migration Period, Archaeologia Lituana 7, 29–65.
 
33.
Bliujienė A. 2011: Northern Gold. Amber in Lithuania (c. 100 to c. 1200), East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450–1450 (18), Leiden-Boston.
 
34.
Bliujienė A. 2013a: Armed People of East and Southeast Lithuania in the Geocultural Context of the Migration Period, [w:] Societies of the Past: Approaches to Landscape, Burial Customs and Grave Goods, Archaeologia Baltica 19, 145–165.
 
35.
Bliujienė A. 2013b: Romėniškasis ir tautų kraustymosi laikotarpiai, Lietuvos archeologija III, Klaipėda.
 
36.
Bliujienė A. 2014: Litauen von der frühen Völkerwanderungszeit bis zur Staatsbildung (5. bis Mitte 13. Jh.), [w:] R. Banytė-Rowell et alii (red.), Die vor- und frühgeschichtlichen Funde aus Litauen, Museum für Vor- und Frühgeschichte, Staatliche Museen zu Berlin. Bestandskataloge 12, Berlin, 88–121.
 
37.
Bliujienė A. 2016: On Both Sides of the Middle Reaches of the Nemunas River. A New Approach to Old Problems, WA LXVII, 3–36.
 
38.
Bliujienė A., Curta F. 2011: Exotic Lands, Quixotic Friends-Eastern Lithuania and the Carpathian Basin in Late Antiquity and the Early Middle Ages (AD c 380 to c 620), Medieval Archaeology 55, 29–65.
 
39.
Bliujienė A., Steponaitis V. 2009: Wealthy Horsemen in the Remote and Tenebrous Forests of East Lithuania During the Migration Period, [w:] A. Bliujienė (red.), The Horse and Man in European Antiquity (Worldview, Burial Rites, and Military and Everyday Life), Archaeologia Baltica 11, 185–205.
 
40.
Bogucki M. 2000: Symbolika ornamentów z litewskich okuć rogów do picia z okresu wędrówek ludów, Światowit II (XLIII), fasc. B, 26–34.
 
41.
Butėnas E. 1999: Sagtys iš Rytų Lietuvos pilkapių (tipai, paskirtis), Lietuvos archeologija 18, 37–56.
 
42.
Cehak-Hołubowiczowa H. 1955: Cmentarzysko kurhanowe z VI i VII w. w miejsc. Karmazyny koło miasta Troki w Litewskiej SRR, Wiadomości Archeologiczne XXII/3–4, 312–331.
 
43.
Csallány D. 1961: Archäologische Denkmäler der Gepiden im Mitteldonaubecken (414–568 u. Z.), Archaeologia Hungarica, Series Nova XXXVIII, Budapest.
 
44.
Demidziuk K., Kontny B. 2009: Materials of the East Lithuanian Barrows Culture from the area of Smorgon basing on the files from the territory of Silesia, Archeologia Lituana 10, 163–173.
 
45.
Dowgird T. 1883: Wykopalisko w Jasnogórce, Kłosy. Czasopismo ilustrowane, tygodniowe, poświęcone literaturze, nauce i sztuce XXXVII (952) z 15/27.09.1883, 202.
 
46.
Engel M., Iwanicki P., Rzeszotarska-Nowakiewicz A. 2006a: „Sudovia in qua Sudovitae”. The new hypothesis about the origin of Sudovian Culture, Archeologia Lituana 7, 184–211.
 
47.
Engel M., Iwanicki P., Rzeszotarska-Nowakiewicz A. 2006b: Sudovia in qua Sudovitae. Nowa hipoteza na temat genezy kultury sudowskiej, Światowit VI, fasc. B (2004/2005), 23–34.
 
48.
Engel M., Iwanicki P., Sobczak C. 2018: Badania planigraficzne z wykorzystaniem wykrywaczy metali na terenie jaćwieskich ośrodków grodowych. Nowe odkrycia i nowe interpretacje, [w:] S. Wadyl, M. Karczewski, M. Hoffmann (red.), Materiały do Archeologii Warmii i Mazur, tom 2, Warszawa-Białystok-Olsztyn, 273–293.
 
49.
Gavrituhin I.O. (Гавритухин И.О.) 1989: Kodynskie fibuly (tipy i nekotorye problemy interpretacii), [w:] V. Žulkus (red.), Vakarų baltų archeologija ir istorija. Tarptautinės respublikinės mokslinės konferencijos medžiaga, Klaipėda, 78–85.
 
50.
Grikpėdis M., Tamulynas L. 2014: Smalininkų kapinynas, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 2013 metais, Vilnius, 149–150.
 
51.
Gurevič F.D. (Гуревич Ф.Д.) 1962: Drevnosti Belorusskogo Poneman’â, Moskva-Leningrad.
 
52.
Iwanowska G. 2006: Cmentarzysko kurhanowe w Żwirblach pod Wilnem. Wprowadzenie w problematykę. Katalog, Warszawa.
 
53.
Jakobson F. 1929: Litauen, [w:] M. Ebert (red.), Reallexikon der Vorgeschichte, tom 13, Berlin, 29–32.
 
54.
Jakobson F. 2009: Die Brandgräberfelder von Daumen und Kellaren im Kreise Allenstein, Ostpr., Daumen und Kellaren – Tumiany i Kielary 1 (red. A. Bitner-Wróblewska et alii), Schriften des Archäologischen Landesmuseums 9, Neumünster.
 
55.
Jaskanis D. 1963: Cmentarzysko kurhanowe w miejsc. Krzywólka, pow. Suwałki, Rocznik Białostocki IV, 279–308.
 
56.
Jaskanis D., Jaskanis J. 1961: Sprawozdanie z badań w 1957 r. na cmentarzysku kurhanowym w miejscowości Osowa, pow. Suwałki, Wiadomości Archeologiczne XXVII/1, 27–48.
 
57.
Jaskanis D., Kaczyński M. 1981: (red.) Bałtowie – północni sąsiedzi Słowian (V w. p.n.e. do XII–XIV wieku). Wystawa ze zbiorów polskich muzeów, Warszawa.
 
58.
Jaskanis J. 1958: Sprawozdanie z badań w 1956 r. na cmentarzysku kurhanowym w miejscowości Osowa, pow. Suwałki, Wiadomości Archeologiczne XXV/1–2, 75–98.
 
59.
Jaskanis J. 1962: Wyniki badań cmentarzyska kurhanowego we wsi Osowa, pow. Suwałki w latach 1960–1961, Rocznik Białostocki III, 233–298.
 
60.
Jaskanis J. 1966: Human Burials with Horses in Prussia and Sudovia in the First Millennium of Our Era, Acta Baltico-Slavica 4, 29–66.
 
61.
Jaskanis J. 1967: Materiały z kurhanów z II połowy I tys. n. e. w Jemielistem i Wólce, pow. Suwałki, Rocznik Białostocki VII, 133–152.
 
62.
Jaskanis J. 1974: Obrządek pogrzebowy zachodnich Bałtów u schyłku starożytności (I–V w. n.e.), Wrocław.
 
63.
Jaskanis J. 2013: Szwajcaria. Cmentarzysko bałtyjskie kultury sudowskiej w północno-wschodniej Polsce, Warszawa.
 
64.
Jażdżewski K. 1995: Pamiętniki. Wspomnienia polskiego archeologa z XX wieku, Łódź.
 
65.
Jovaiša E. 1978: Plinkaigalio (Kėdainių raj.) kapinyno tyrinėjimai 1977 metais, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1976 ir 1977 metais, Vilnius, 167–174.
 
66.
Juga-Szymańska A. 2014: Kontakty Pojezierza Mazurskiego ze wschodnią strefą Bałtyku w okresie wpływów rzymskich na przykładzie szpil, Seminarium Bałtyjskie 3, Warszawa.
 
67.
Kaczyński M. 1961: Cmentarzysko kurhanowe z V–VI wieku w miejscowości Bilwinowo, pow. Suwałki, Rocznik Białostocki II, 199–276.
 
68.
Kaczyński M. 1963: Materiały z badań 1934 r. na cmentarzysku kurhanowym w miejscowości Sudata, pow. Święciany, na Wileńszczyźnie (LSRR), Wiadomości Archeologiczne XXIX/2, 138–156.
 
69.
Kaczyński M. 1966: Cmentarzysko z V–VI w. we wsi Wołownia, powiat Suwałki, Rocznik Białostocki VI, 167–208.
 
70.
Kazakevičius V. 1987: Motifs of Animal Decorative Pattern on Bindings of the 5th–6th Century Drinking Horns from Plinkaigalis Burial Ground (Lithuania), Finskt Museum 96, 45–63.
 
71.
Kazakevičius V. 1988: (V. Kazakâvičûs) Oružie baltskih plemen II-VIII vekov na territorii Litvy, Vilnius.
 
72.
Kazakevičius V. 1993: Plinkaigalio kapinynas. Monografija, Lietuvos Archeologija 10.
 
73.
Kazakevičius V. 1998: Tyrinėjimų Kalniškiuose dešimtmetis, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1996 ir 1997 metais, Vilnius, 198–201.
 
74.
Kazakevičius V. 2000: Kalniškių kapinynas, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 2000 metais, Vilnius, 100–101.
 
75.
Kazakevičius V. 2004: Kalniškių kapinynas, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 2003 metais, Vilnius, 125–126.
 
76.
Khomiakova O. 2012: Sambian-Natangian Culture Ring Decoration Style as an Example of Communication Between Local Elites in the Baltic Region in the Late Roman Period, [w:] People at the Crossroads of Space and Time (Footmarks of Societies in Ancient Europe), II, Archaeologia Baltica 18, 147–166.
 
77.
Kiss A. 1996: Das awarenzeitlich gepidische Gräberfeld von Kölked-Feketekapu A, Studien zur Archäologie der Awaren 5, Innsbruck.
 
78.
Kiulkys D. 2010: Senojo ir vidurinio geležies amžiaus skydai Lietuvoje, Archaeologia Lituana 11, 33–114.
 
79.
Klanica Z., Klanicová S. 2011: Das langobardische Gräberfeld von Lužice (Bez. Hodonín), [w:] J. Tejral et alii (red.), Langobardische Gräberfelder in Mähren I, Spisy Archeologického ústavu AV ČR Brno 39, Brno, 225–459.
 
80.
Klewek M. 2017: Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich i okresu wędrówek ludów w Przebrodzie, pow. suwalski, Studia Archaeologica Sudauica I, Warszawa, 55–131.
 
81.
Kokowski A. 2009: Kontinuität und Diskontinuität der Besiedlung in der jüngeren vorrömischen Eisenzeit und in der römischen Kaiserzeit am Beispiel des Hrubieszów-Beckens, Přehled Výzkumů 50, 181–212.
 
82.
Kontny B. 2004: Broń z cmentarzyska kultury kurhanów wschodniolitewskich w Słobódce (?) na Białorusi w świetle podobnych odkryć, Barbaricum 7, Warszawa, 249–263.
 
83.
Kontny B. 2006: Zabytki bałtyjskie w zbiorach wrocławskich, czyli nowe (stare) materiały kultury kurhanów wschodniolitewskich z miejscowości Slobotka, Silesia Antiqua 43, 157–173.
 
84.
Kontny B. 2009: Materiały kultury kurhanów wschodniolitewskich w kolekcjach muzeów dolnośląskich. Zabytki z cmentarzyska w okolicy Smorgoni, Silesia Antiqua 45, 315–333.
 
85.
Kontny B. 2017: Brothers-in-Arms. Balt Warriors and their Interregional Contacts in the Roman and Migration Periods (the Case of the Bogaczewo and Sudovian Cultures), Lietuvos Archeologija 43, 11–62.
 
86.
Kontny B. 2019: Archeologia wojny. Studia nad uzbrojeniem barbarzyńskiej Europy okresów wpływów rzymskich i wędrówek ludów, Oświęcim.
 
87.
Kontny B., Szymański P. 2015: Zapinka z późnego okresu wędrówek ludów z Pucka, (w:) B. Kontny (red.), Ubi tribus faucibus fluenta Vistulae fluminis ebibuntur. Jerzy Okulicz-Kozaryn in memoriam, Światowit, Suppl. Series B: Barbaricum 11, Warszawa, 333–350.
 
88.
Kostrzewski J. 1948: Od mezolitu do okresu wędrówek ludów, [w:] S. Krukowski, J. Kostrzewski, R. Jakimowicz, Prehistorja ziem polskich, Encyklopedia Polska, tom IV, część 1, Kraków (1939–1948), 118–359.
 
89.
Kozłowski S.K. 2007: Stefan Krukowski. Narodziny giganta, Warszawa.
 
90.
Krajewska M. 2008: Spuścizna Erazma Majewskiego w Pracowni Dokumentacji Naukowej Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie. W 150 rocznicę urodzin E. Majewskiego (1858–1922), Wiadomości Archeologiczne LX, 9–95.
 
91.
Krajewska M. 2009: Dzieje Państwowego Muzeum Archeologicznego. Kalendarium, [w:] W. Borkowski (red.), Państwowe Muzeum Archeologiczne. Informator, Warszawa, 5–63.
 
92.
Krajewska M. 2010: Erazm Majewski (1858–1922), Mazowsze. Studia Regionalne 5, 219–228.
 
93.
Krajewska M. 2012: Archeologiczne Muzeum Erazma Majewskiego w Warszawie, Światowit IX (L), fasc. B, 19–49.
 
94.
Krukowski S. 1913: Cmentarz ciałopalny bez popielnic w Wysokiem (pow. sejnejski), Światowit XI, 1–13.
 
95.
Kulikauskas P. 1959: Naujas archeologinis paminklas Užnemunėje (V–VII amžių jotvingių senkapis Krikstonys, Lazdijų raj.), Lietuvos TSR aukštųjų mokyklų mokslo darbai A 1(6), 71–88.
 
96.
Kulikauskas P. 1974: Vilkiautinio (Varėnos raj.) pilkapių tyrinėjimai 1973 m., Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1972 ir 1973 metais, Vilnius, 46–52.
 
97.
Kulikauskas P. 1975: Vilkiautinio (Varėnos raj.) pilkapyno tyrinėjimai 1974 metais, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1974 ir 1975 metais, Vilnius, 107–110.
 
98.
Kulikauskas P. 1977: Vilkiautinio pilkapynas ir jo tyrinėjimai, Lietuvos TSR aukštųjų mokyklų mokslo darbai, Istorija XVII/2, Vilnius, 83–104.
 
99.
Kulikauskas P., Jablonskis K. 1961: (red.) Lietuvos archeologijos bruožai, Vilnius.
 
100.
Kuncienė O. 1976: Naravų-Grigiškių (Trakų raj.) pilkapių tyrinėjimai 1974 ir 1975 metais, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1974 ir 1975 metais, Vilnius, 117–123.
 
101.
Kuncienė O. 1983: Grigiškių (Neravų, Trakų raj.) pilkapyno radiniai (2. Papuošalai), Lietuvos TSR mokslų akademijos darbai A 1(82), 49–60.
 
102.
Kurila L. 2007: Graves of the Unburied: Symbolic Iron Age Warrior Burials in East Lithuania, [w:] A. Bliujienė (red.), Weapons, Weaponry and Man: In Memoriam Vytautas Kazakevičius, Archaeologia Baltica 8, 292–301.
 
103.
Kurila L. 2009a: Socialinis statusas ir lytis: geležies amžiaus Rytų Lietuvos socialinės organizacijos analizė, Lietuvos Archeologija 35, 153–192.
 
104.
Kurila L. 2009b: Symbolic Horse Burials in the Iron Age of East Lithuania, [w:] A. Bliujienė (red.), The Horse and Man in European Antiquity (Worldview, Burial Rites, and Military and Everyday Life), Archaeologia Baltica 11, 242–253.
 
105.
Lietuvos atlasas 1977: Lietuvos TSR archeologijos atlasas. I–XIII a. pilkapynai ir senkapiai (red. A. Tautavičius), tom III, Vilnius.
 
106.
Lietuvos atlasas 1978: Lietuvos TSR archeologijos atlasas. I–XI a. radiniai (red. A. Tautavičius), tom IV, Vilnius.
 
107.
Luchtanas A. 2001: (A. Luhtanas) K voprosu ob isčeznovenii kul'tury štrihovannoj keramiki v bassejne Neris (gorodiŝa i seliŝa v Kârnave), Archaeologia Lituana 2, 22–28.
 
108.
Madyda-Legutko R. 1987: Die Gürtelschnallen der Römischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, B.A.R. Int. Series 360 (1986), Oxford.
 
109.
Madyda-Legutko R. 2006: Zu den Beziehungen der litauischen Gebiete zu dem mitteleuropäischen Barbaricum in der frühen Völkerwanderungszeit, Archaeologia Lituana 7, 144–155.
 
110.
Majewski E. 1913: [NN] Sprawozdanie z działalności i rozwoju naszego Muzeum przedhistorycznego za rok 1913, Światowit XII, 84–90.
 
111.
Medvedev A. (Медведев A.) 1989: K voprosu ob učastii âtvâgov v formirovanii kul'tury vostočnolitovskih kurganov, [w:] V. Žulkus (red.), Vakarų baltų archeologija ir istorija. Tarptautinės respublikinės mokslinės konferencijos medžiaga, Klaipėda, 55–59.
 
112.
Michelbertas M. 1986: Senasis geležies amžius Lietuvoj. I–IV amžius, Vilnius.
 
113.
Michelbertas M. 1997: Paragaudžio pilkapynas, Vilnius.
 
114.
Moora H. 1938: Die Eisenzeit in Lettland bis etwa 500 n. Chr. II Teil: Analyse, Verhandlungen der Gelehrnten Estnischen Gesellschaft XXIX, Tartu.
 
115.
Nowakowski W. 1995: Od Galindai do Galinditae. Z badań nad pradziejami bałtyjskiego ludu z Pojezierza Mazurskiego, Barbaricum 4, Warszawa.
 
116.
Nowakowski W. 1996: Das Samland in der römischen Kaiserzeit und seine Verbindungen mit dem römischen Reich und der barbarischen Welt, Veröffentlichungen des Vorgeschichtlichen Seminars Marburg Sonderbd. 10, Marburg-Warszawa.
 
117.
Nowakowski W. 1998: Die Funde der römischen Kaiserzeit und der Völkerwanderungszeit aus Masuren, Museum für Vor- und Frühgeschichte, Staatliche Museen zu Berlin, Bestandskataloge 6, Berlin.
 
118.
Nowakowski W. 2017: Centrum czy peryferie? Dorzecze Czarnej Hańczy u schyłku starożytności, Studia Archaeologica Sudauica I, Warszawa, 13–35.
 
119.
Piotrowska D. 2003: Z dziejów Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, Wiadomości Archeologiczne LVI (2002–2003), 13–35.
 
120.
Prassolow J.A. 2018: Die völkerwanderungszeitlichen Dolchmesser der samländisch-natangischen Kultur auf dem Gebiet des ehemaligen Ostpreussens, Studien zur Siedlungsgeschichte und Archäologie der Ostseegebiete 15, Kiel/Hamburg.
 
121.
Radzvilovaitė E. 1966: Lietuvių genčių skydai II–VIII amžiais, Lietuvos TSR mokslų akademijos darbai A 2(21), 127–142.
 
122.
Rimantienė, R. 1968: Tūbausių kapinynas, [w:] A. Tautavičius (red.), Lietuvos archeologiniai paminklai. Lietuvos pajūrio I–IV a. kapinynai, Vilnius, 183–209.
 
123.
Rudnicki M. 2008: Bemerkungen zur Entwicklung von Armbrustsprossenfibeln aus dem Territorium der Olsztyn-Gruppe: Erste Feststellungen, [w:] B. Niezabitowska-Wiśniewska et alii (red.), The Turbulent Epoch. New materials from the Late Roman Period and the Migration Period, vol. II, Monumenta Studia Gothica V, Lublin, 291–302.
 
124.
Rudnicki M. 2010: Zespół zabytków z grobu 368 w Kosewie. Uwagi ponad 100 lat po odkryciu, [w:] A. Urbaniak et alii (red.), Terra Barbarica. Studia ofiarowane Magdalenie Mączyńskiej w 65. rocznicę urodzin, Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina II, Łódź-Warszawa, 445–456.
 
125.
Rudnicki M. 2016: The Cemetery in Leleszki, the Szczytno District (Formely Lehlesken, Kr. Ortelsburg) and the Problem of Ethnic Identification of the Olsztyn Group, Światowit X(LI), fasc. B (2012), 163–178.
 
126.
Rudnicki M. 2019: The Olsztyn Group in the Early Medieval Archaeology of the Baltic Region. The Cemetery at Leleszki, East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450-1450 (52), Leiden.
 
127.
Salatkienė B. 1992: Lieporių (Šiauliai) kapinyno 1990 ir 1991 m. tyrinėimai, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1990 ir 1991 metais, Vilnius, 117–122.
 
128.
Schulze-Dörrlamm M. 1986: Romanisch oder Germanische Untersuchungen zu den Armbrust- und Bügelknopffibeln des 5. und 6. Jahrhunderts aus den Gebieten westlich des Rheins und südlich der Donau, Jahrbuch des Römisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz 33, 593–720.
 
129.
Simniškytė A. 1998: Geriamieji ragai Lietuvoje, Lietuvos archeologija 15, 185–245.
 
130.
Spicyn A. (Спицын А.) 1925: Litovskie drevnosti, Tauta ir žodis III, 112–171.
 
131.
Szukiewicz W. 1900: Kurhany ciałopalne w Pomusiu (pow. trocki, gub. wileńska), Światowit II, 3–18.
 
132.
Szymański P. 2013: Z badań nad chronologią i zróżnicowaniem kulturowym społeczności Mazur, Barbaricum 9, Warszawa.
 
133.
Szymański P. 2017: Schyłek grupy gołdapskiej kultury sudowskiej w okresie wędrówek ludów, [w:] J. Andrzejowski et alii (red.), Orbis Barbarorum. Studia ad archaeologiam Germanorum et Baltorum temporibus Imperii Romani pertinentia Adalberto Nowakowski dedicata. Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina VI, Warszawa-Schleswig, 239–252.
 
134.
Szymański P. 2018: Chronologia gołdapskiej grupy kulturowej w okresie wędrówek ludów, Światowit Suppl. Series P: Prehistory and Middle Ages XX, Warszawa.
 
135.
Šimėnas V. 1988: Vidgirių kapinynas, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1986 ir 1987 metais, Vilnius, 94–98.
 
136.
Šimėnas V. 1998a: Dvyliškio (Paraisčių) pilkapyno tyrinėjimai 1997 metais, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1996 ir 1997 metais, Vilnius, 161–164.
 
137.
Šimėnas V. 1998b: Skersabalių pilkapyno 2-osios grupės tyrinėjimai 1997 metais, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1996 ir 1997 metais, Vilnius, 165–168.
 
138.
Šimėnas V. 2002: Barzūnų kapinynas, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 2001 metais, Vilnius, 124–129.
 
139.
Šimėnas V. 2006: Poviliškės pilkapynas, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 2005 metais, Vilnius, 103–105.
 
140.
Tautavičius A. 1972: Taurapilio pilkapių (Utenos raj.) kasinėjimai 1970 ir 1971 metais, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1970 ir 1971 metais, Vilnius, 40–48.
 
141.
Tautavičius A. 1978: Lankinės segės trikampe kojele, [w:] Lietuvos atlasas 1978, 42.
 
142.
Tautavičius A. 1981: Taurapilio „kunigaikščio“ kapas, Lietuvos archeologija 2, 18–43.
 
143.
Tautavičius A. 1994a: Okres rzymski (I–IV w.), [w:] A. Bitner-Wróblewska et alii (red.), Starożytności Litwy. Katalog wystawy Muzeum Narodowego Litwy z Wilna 4.03–30. 06.1994 Warszawa, Warszawa, 24–32.
 
144.
Tautavičius A. 1994b: Plemiona Bałtów w V–XIII w., [w:] A. Bitner-Wróblewska et alii (red.), Starożytności Litwy. Katalog wystawy Muzeum Narodowego Litwy z Wilna 4.03–30.06.1994 Warszawa, Warszawa, 33–44.
 
145.
Tautavičius A. 1996: Vidurinis geležies amžius Lietuvoje (V–IX a.), Vilnius.
 
146.
Tejral J. 2011: Zum Stand der Langobardenforschung im norddanubischen Raum, [w:] J. Tejral et alii (red.), Langobardische Gräberfelder in Mähren I, Spisy Archeologického ústavu AV ČR Brno 39, Brno, 11–73.
 
147.
Urbanavičienė S., Vaškevičiūtė I. 1994: Berčiūnų pilkapių tyrinėjimai 1992 ir 1993 metais, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1992 ir 1993 metais, Vilnius, 113–119.
 
148.
Vaitkevičius V. 2003: Badania cmentarzyska kurhanowego koło wsi Pakalniai na Litwie. Przyczynek do dyskusji nad datowaniem początków kultury kurhanów wschodniolitewskich, Wiadomości Archeologiczne LVI (2002), 111–124.
 
149.
Vaitkevičius V. 2005: Interpreting the East Lithuanian Barrow Culture, [w:] V. Lang (red.), Culture and Material Culture. Papers from the first theoretical seminar of the Baltic archaeologists (BASE) held at the University of Tartu, Estonia, October 17th–19th, 2003, Interarchaeologia 1, Tartu-Riga-Vilnius, 71–86.
 
150.
Vaitkunskienė L. 1995a: The formation of a warrior elite during the Middle Iron Age in Lithuania, Archaeologia Baltica 1, 94–106.
 
151.
Vaitkunskienė L. 1995b: Pagrybio kapinynas. Monografija, Lietuvos archeologija 13.
 
152.
Vaškevičiūtė I. 2007: Semigallian Warrior Weaponry and its Reflection in Burial Rites in the Fifth to the 12th Century AD, [w:] A. Bliujienė (red.), Weapons, Weaponry and Man: In Memoriam Vytautas Kazakevičius, Archaeologia Baltica 8, 214–222.
 
153.
Werner J. 1977: Der Grabfund von Taurapilis, Rayon Utna (Litauen) und die Verbindung der Balten zum Reich Theoderichs, [w:] G. Kossack, J. Reichstein (red.), Archäologische Beiträge zur Chronologie der Völkerwanderungszeit, Antiquitas 3 = Abhandlungen zur Vor- und Frühgeschichte, zur klassischen und provinzial-römischen Archäologie und zur Geschichte des Altertums 20, Bonn, 87–92.
 
154.
Wiśniewska A. 2014: Łężany. Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich i wędrówek ludów na Pojezierzu Mrągowskim. Badania w sezonie 2013 / Cemetery of the Roman Period and the Migration Period in the Mrągowo Lake District. Research in season 2013, Warszawa.
 
155.
Wrońska J. 1986: Archeolodzy warszawscy na początku XX wieku, Wrocław.
 
156.
Wrońska J. 1992: Początki działalności naukowej Profesora Stefana Krukowskiego, [w:] J. Lech, J. Partyka (red.), Prof. Stefan Krukowski (1890–1982). Działalność archeologiczna i jej znaczenie dla nauki polskiej, Ojców, 41–58.
 
157.
Zabiela G. 1996: V a. kapas Ukmergėje, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 1994 ir 1995 metais, Vilnius, 142–143.
 
158.
Zalepūgienė A., Fediajevas O. 2009: Šereitlaukio kapinynas, Archeologiniai tyrinėjimai Lietuvoje 2008 metais, Vilnius, 143–147.
 
159.
Zieling N. 1989: Studien zu germanischen Schilden der Spätlatène- und der römischen Kaiserzeit im freien Germanien I–III, B.A.R. Int. Series 505, Oxford.
 
160.
Ziemlińska-Odojowa W. 1961: Badania wykopaliskowe w 1959 r. na cmentarzysku kurhanowym w miejsc. Żywa Woda, pow. Suwałki, Rocznik Białostocki I, 193–222.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top